Tuyến tụy là cơ quan nằm phía sau dạ dày và ruột non, có chức năng hỗ trợ tiêu hóa giúp điều chỉnh hormone và quá trình trao đổi chất. Bác sĩ, Tiến sĩ Vũ Trường Khanh (Trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội) cho biết viêm tụy xảy ra khi tuyến tụy giải phóng enzyme tiêu hóa quá sớm khiến chúng tấn công tuyến tụy thay vì phá vỡ thức ăn. Điều này gây ra các cơn đau bụng dữ dội và các biến chứng đe dọa tính mạng như suy đa tạng, chảy máu hoặc hình thành cục máu đông trong mạch máu, phá hủy tuyến tụy, nhiễm trùng ổ bụng... Tiến sĩ Khanh gợi ý các cách giúp giảm nguy cơ mắc viêm tụy cấp.

Điều trị sỏi mật

Những người bị sỏi mật, nhất là ống mật chủ tăng nguy cơ mắc viêm tụy cấp. Sỏi từ đường mật rơi xuống ngã ba mật tụy gây tắc ống mật. Dịch mật trào ngược vào ống tụy làm thay đổi pH dịch tụy trở thành kiềm hóa giống pH ở tá tràng. Các men tụy được kích hoạt trong ống tụy khiến các tế bào tụy bị phá hủy dẫn đến phản ứng viêm xảy ra.

Tiến sĩ Khanh chia sẻ, người bị sỏi mật và từng bị viêm tụy tấn công có thể được điều trị dự phòng hạn chế tối đa nguy cơ tái mắc viêm tụy. Các phương pháp như nội soi đường miệng chụp mật tụy ngược dòng (ERCP) lấy sỏi mật khi sỏi chặn ống mật hoặc ngã ba ống mật và ống tụy, phẫu thuật cắt túi mật nếu sỏi túi mật gây viêm tụy.

Ngừng uống rượu bia

Uống nhiều rượu là nguyên nhân gây ra nhiều trường hợp viêm tụy mạn tính và cấp tính. Viêm tụy cấp do uống rượu bia có thể diễn biến nặng nhanh, phức tạp, dễ gặp biến chứng nặng như sốc, suy hô hấp, xuất huyết, nhiễm trùng tại tuyến tụy...

Tiến sĩ Khanh lưu ý, để giảm nguy cơ viêm tụy do rượu, người bệnh cần hạn chế hoặc ngừng uống rượu. Người bệnh nên uống nhiều nước, thực hiện chế độ sinh hoạt khoa học, chế độ dinh dưỡng cân bằng và có thể cải thiện hệ tiêu hóa bằng cách bổ sung enzyme theo chỉ định của bác sĩ. Những người được chẩn đoán mắc viêm tụy cấp do rượu cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ. Không tuân thủ điều trị và thay đổi lối sống có thể khiến bệnh tiến triển thành viêm tụy mạn, gây ra nhiều di chứng ảnh hưởng đến sức khỏe.

Ngừng hút thuốc

Hút thuốc có thể khiến sức khỏe của tụy giảm nhanh đáng kể. Khi cơ thể phân hủy thuốc lá, các sản phẩm phụ độc hại như nicotin và nitrosamine ketone có thể làm hỏng các tế bào tuyến tụy dẫn đến viêm. Những người hút thuốc có nguy cơ mắc viêm tụy cao hơn nhiều so với những người không hút thuốc. Hút thuốc trong một thời gian dài làm cho bệnh viêm tụy mạn tính tiến triển nhanh hơn và tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến tụy.

Cân bằng dinh dưỡng

Khi cơ thể có lượng chất béo trung tính cao, chúng sẽ bị phân hủy thành axit béo tự do tăng nguy cơ viêm tụy cấp. Tránh thực phẩm giàu chất béo, nhất là đồ chiên rán có thể gây gánh nặng cho hệ tiêu hóa. Thay vào đó, bạn hãy tập trung vào chế độ ăn ít chất béo, giàu protein, giàu vitamin và chất dinh dưỡng.

Trong các trường hợp nghiêm trọng, viêm tụy cấp gây chảy máu, tổn thương mô nghiêm trọng, nhiễm trùng và gây hại cho các cơ quan quan trọng như tim, phổi và thận. Do đó, bên cạnh việc phòng ngừa các yếu tố nguy cơ, người bệnh cần nhập viện để được phát hiện và điều trị sớm khi nghi ngờ mắc viêm tụy với các triệu chứng điển hình như sốt, nhịp tim cao, buồn nôn, bụng sưng và đau dữ dội...

Lục Bảo