Bác sĩ, Tiến sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa - Gan mật - Tụy, bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết, hai nguyên nhân chính gây ợ nóng ở phụ nữ mang thai là thay đổi nội tiết tố và tăng áp lực vùng bụng, dạ dày. Trong thai kỳ, nồng độ hormone progesterone và relaxin tăng lên làm hệ tiêu hóa của mẹ bầu hoạt động chậm lại. Điều này khiến thức ăn lưu lại trong dạ dày lâu hơn, dễ gây đầy hơi và ợ nóng.

Nồng độ hormone thay đổi còn làm giãn cơ thắt tâm vị nối thực quản với dạ dày, khiến thức ăn kèm theo axit có thể trào ngược ra khỏi dạ dày trở lại thực quản. Khi tuổi thai càng lớn, kích thước tử cung to dần làm tăng áp lực trong ổ bụng và chèn ép lên dạ dày, gây trào ngược. Phụ nữ có tiền sử mắc viêm dạ dày hoặc chứng ợ hơi trước khi mang thai, tuổi mẹ cao, mẹ béo phì, thụ tinh trong ống nghiệm cũng có tần suất ợ nóng nhiều hơn trong thai kỳ.

Theo Tiến sĩ Khanh, có nhiều cách giảm ợ nóng cho bà bầu, trong đó, thay đổi chế độ ăn uống và lối sống có thể giúp kiểm soát các triệu chứng.

Thay đổi thói quen ăn uống

Phụ nữ mang thai không nên ăn quá no. Thay vì ăn 3 lần một ngày như trước khi mang thai, mẹ bầu nên chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày để hạn chế áp lực lên dạ dày. Ăn trước khi ngủ ít nhất 3 tiếng; tránh lạm dụng các các thực phẩm chiên rán, nhiều chất béo; hạn chế uống nước trong khi ăn và ăn quá nhanh cũng giúp giảm ợ nóng.

Hợp chất axit ascorbic và hàm lượng axit cao trong các loại nước ép họ cam, quýt có thể gây khó tiêu, kích ứng niêm mạc thực quản, khiến chứng ợ nóng nặng thêm. Nước có ga chứa khí carbon dioxide gây ợ hơi, ợ nóng thường xuyên. Do vậy, mẹ bầu cần hạn chế các đồ uống này.

Thay đổi tư thế nằm hoặc ngồi

Ngồi thẳng lưng khi ăn không chỉ giúp thức ăn được đưa xuống dạ dày dễ dàng mà còn làm giảm áp lực lên dạ dày, tránh được chứng ợ nóng. Mẹ bầu nên tránh nằm ngay sau khi ăn. Trường hợp mỏi lưng, bạn có thể thể ngồi nghiêng khoảng 45 độ. Kê cao đầu khi ngủ giúp hạn chế tình trạng thức ăn và axit dạ dày trào ngược trở lại thực quản, nhờ đó, mẹ bầu tránh được chứng ợ nóng khó chịu.

Tránh khói thuốc và thức uống chứa caffein, cồn

Thuốc lá, rượu bia, caffein là những tác nhân gây ợ nóng, khó tiêu, không tốt cho sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi. Caffein trong trà xanh, cà phê có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, tăng nguy cơ trào ngược axit, khiến ợ nóng diễn ra thường xuyên hơn. Cồn trong các loại đồ uống như rượu, bia làm tăng hàm lượng axit trong dạ dày, giãn cơ vòng thực quản dưới, giảm khả năng đào thải axit của thực quản, gây hại niêm mạc thực quản. Nếu mẹ bầu uống đồ uống chứa cồn, các đợt trào ngược sẽ bị kích hoạt, dẫn đến ợ nóng.

Mẹ bầu hút thuốc lá hoặc tiếp xúc nhiều với khói thuốc lá có thể làm giảm sản xuất nước bọt giàu bicarbonate - chất đệm giúp trung hòa dịch vị axit dạ dày dư thừa. Do đó, thói quen này làm hạn chế sự thanh thải axit trong thực quản, khiến tình trạng trào ngược, ợ nóng thêm trầm trọng. Những hóa chất trong khói thuốc lá khiến cơ thắt tâm vị giãn ra, cho phép axit dạ dày trào ngược dễ dàng. Nhờ đó, các triệu chứng như ợ hơi, ợ chua, ợ nóng xảy ra liên tục. Để hạn chế tình trạng này, mẹ bầu cần tránh xa thuốc lá và khói thuốc lá.

Mặc dù không phải là bệnh lý nguy hiểm nhưng ợ nóng xảy ra thường xuyên trong thai kỳ có thể khiến mẹ bầu đối mặt với nhiều nguy cơ biến chứng. Nếu ợ nóng xảy ra về đêm dễ gây mất ngủ, tăng nguy cơ tiền sản giật (huyết áp cao) và sinh non. Khi mang thai, tử cung mở rộng gây áp lực lên phổi, ợ nóng có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về hô hấp như ho, thở khò khè, tức ngực. Với phụ nữ mang thai có nền bệnh hen suyễn, ợ nóng và trào ngược axit có thể dẫn đến khởi phát cơn hen.

Tiến sĩ Khanh khuyên, trường hợp ợ nóng diễn ra thường xuyên, không cải thiện ngay cả khi đã thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt, nhất là khi có kèm theo các biểu hiện như khó nuốt, sụt cân không rõ nguyên nhân, đau bụng vùng thượng vị, ợ nóng nhiều vào ban đêm gây mất ngủ... mẹ bầu nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán và điều trị. Lúc này, bệnh nhân có thể cần sử dụng một số loại thuốc được chỉ định cho phụ nữ mang thai.

Trịnh Mai