Tuổi mãn kinh thường rơi vào khoảng độ 45-55 tuổi, khi phụ nữ ngừng có kinh nguyệt trong một năm. Tiền mãn kinh là giai đoạn xảy ra trước thời kỳ mãn kinh khoảng 7-10 năm. Theo PGS.TS.BS Lưu Thị Hồng - Trưởng khoa Phụ sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, tùy theo cơ địa mỗi người, triệu chứng có thể xuất hiện sớm hay muộn. Vì thế phụ nữ nên lắng nghe cơ thể mình để sớm nhận diện các dấu hiệu, từ đó có biện pháp khắc phục kịp thời, thay vì chỉ căn cứ vào độ tuổi.

Bác sĩ Hồng cho biết, giai đoạn tiền mãn kinh có sự suy giảm hoạt động của hệ trục vàng não bộ - tuyến yên - buồng trứng, dẫn đến không sản xuất và ổn định bộ ba nội tiết tố nữ estrogen, progesterone, testosterone. Vì thế, phụ nữ phải đối mặt với xáo trộn về tâm sinh lý, sức khỏe và sắc đẹp.

Cụ thể, phụ nữ thường bị rối loạn kinh nguyệt do việc phóng thích trứng của buồng trứng gặp trục trặc hoặc do một số bệnh lý u xơ, ung thư phụ khoa. Phụ nữ cũng khó thụ thai hơn trong giai đoạn này. Nhiều chị em còn bị bốc hỏa, cảm giác nóng bừng từ ngực lên vai, cổ và mặt, kéo dài trong khoảng 2-3 phút hoặc lâu hơn, sau đó vã mồ hôi. Triệu chứng này sẽ xảy ra nhiều lần trong ngày, nhất là trong lúc ngủ, khiến nhiều người bị mất ngủ.

Phụ nữ tiền mãn kinh còn dễ thay đổi tính tình, nóng giận, hay lo âu, buồn phiền, có thể trầm cảm nếu không được giải tỏa. Đồng thời, khi tuổi tác càng cao, quá trình trao đổi chất trong cơ thể càng chậm lại, dễ tích tụ tế bào mỡ trắng, dẫn đến tăng cân, mất cân đối về vóc dáng, nhất là các vùng eo, bụng, đùi, bắp tay. Sự thay đổi nồng độ nội tiết tố còn làm giảm hoạt động của tế bào tạo xương, giảm chất cơ bản (protein) của xương, giảm tích tụ calcium và phosphate trong xương, gây loãng xương, đau nhức.

Những thay đổi về nội tiết tố cùng tình trạng đổ mồ hôi đêm cũng có thể khiến chị em mất ngủ, mệt mỏi, thiếu tỉnh táo vào hôm sau, suy giảm trí nhớ, thiếu tập trung trong công việc. Bên cạnh đó, âm đạo phụ nữ cũng giảm lượng dịch tiết và độ đàn hồi gây khó chịu, đau rát vùng kín, đau khi quan hệ tình dục.

Ngoài ra, hệ trục não bộ - tuyến yên - buồng trứng suy giảm còn sụt giảm nội tiết tố, kéo theo thay đổi bất lợi về mức cholesterol trong máu. Từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim ở phụ nữ. Nếu mức estrogen sụt giảm trầm trọng, chị em có nguy cơ bị tụt canxi nhanh hơn, khiến xương xốp, yếu, giòn và dễ gãy.

Cách khắc phục rối loạn tiền mãn kinh

Theo bác sĩ Hồng, tùy trường hợp mà bác sĩ có chỉ định điều trị bằng thuốc, liệu pháp bổ sung nội tiết tố... Tuy nhiên, đa phần phụ nữ có thể khắc phục những rắc rối của giai đoạn này bằng những giải pháp đơn giản.

Về chế độ ăn uống, phụ nữ nên tăng cường chất đạm, axit béo omega-3, chất xơ và canxi trong thực đơn hàng ngày. Cụ thể, ở tuổi tiền mãn kinh, khối lượng cơ bắt đầu sụt giảm nên việc tăng lượng protein trong khẩu phần ăn rất cần thiết để duy trì khối lượng cơ. Thịt nạc, thịt gia cầm, cá, trứng, các loại đậu, các loại hạt... là nguồn protein tốt. Còn axit béo omega-3 có trong các loại cá béo như cá ngừ, cá thu, cá trích... giúp giảm viêm, cải thiện tâm trạng và phòng ngừa chứng trầm cảm.

Chất xơ có trong các loại rau, củ, quả, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu... giúp no lâu, hạn chế cảm giác thèm ăn và duy trì cân nặng. Chất xơ còn giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và ung thư.

Về canxi, phụ nữ cần bổ sung khoảng 1.200 mg mỗi ngày. Vitamin D cũng rất quan trọng, giúp cơ thể hấp thụ canxi tối đa. Do đó, chị em có thể chọn các thực phẩm có chứa nguồn canxi dồi dào như sữa không đường tách béo, các loại đậu, động vật có vỏ, trứng... hoặc uống thêm canxi theo chỉ định của bác sĩ.

Chị em cũng cần hạn chế các thực phẩm giàu chất béo bão hòa như mỡ động vật, chế phẩm từ sữa như bơ, phô mai; thực phẩm chứa carbohydrate tinh chế cao như bánh mì trắng, mì, bánh ngọt, kẹo, kem; thức uống chứa chất kích thích như rượu, bia, cà phê; thức ăn nhiều gia vị cay nóng.

Bác sĩ Hồng cũng khuyên chị em nên duy trì chế độ sinh hoạt tốt như tập thể dục 30 phút mỗi ngày, duy trì 5 ngày một tuần. Chị em cần ngủ đủ 7-8 giờ mỗi ngày, chú ý tạo cho mình giấc ngủ ngon, ngủ đúng giờ, ngủ trước 23h, không ngủ trưa quá nhiều (tối đa 30 phút), không sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ hai giờ; duy trì cân nặng ổn định với chỉ số BMI trong giới hạn bình thường.

Trong trường hợp các triệu chứng rối loạn tiền mãn kinh trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống, bác sĩ sẽ dùng đến một số loại hormon thay thế để bổ sung estrogen và progesterone. Chị em có thể được chỉ định điều trị estrogen toàn thân hoặc khu trú, liệu pháp nội tiết estrogen và progesterone kết hợp, điều trị estrogen có kèm hay không kèm với progesterone...

"Việc uống loại thuốc nào, liều lượng bao nhiêu, điều trị bao lâu... cần được bác sĩ cân nhắc kỹ lưỡng để tránh những rủi ro xảy đến cho sức khỏe. Do đó, chị em không nên tự ý uống thuốc mà cần đến cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa phụ sản để kiểm tra sức khỏe và dùng thuốc đúng cách theo chỉ định", bác sĩ Hồng nói thêm.

Bên cạnh đó, khi lựa chọn sản phẩm hỗ trợ sức khỏe, phụ nữ nên chọn những sản phẩm được kiểm định, thành phần thiên nhiên, có cơ chế được công nhận như Lepidium Meyenii. Đây là một thảo dược chứa nhiều sterols quý, có tác động tăng cường hoạt động của hệ trục, giúp ổn định bộ ba nội tiết tố đúng và đủ theo nhu cầu cơ thể, từ đó, tăng cường sinh lý nữ, cải thiện triệu chứng khó chịu thời kỳ tiền mãn kinh.

Hà Thanh