Bệnh động kinh (theo cách gọi dân gian là giật kinh phong), không khó chữa, tuy nhiên cần phải được chẩn đoán và điều trị đúng phương pháp. Song song với đó là việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về bệnh.

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Văn Liệu, Trưởng khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (Hà Nội), động kinh là căn bệnh phổ biến với nhiều nguyên nhân gây bệnh đa dạng như yếu tố di truyền, chấn thương sọ não, những bệnh gây tổn thương não, chấn thương trước khi sinh. Với trẻ nhỏ, ngay cả khi sốt cao, co giật kéo dài cũng dễ tiến triển thành bệnh động kinh. Đồng thời thói quen sử dụng các loại thuốc chống trầm cảm, những chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, ma túy cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh.

Các dạng động kinh phổ biến và dấu hiệu nhận biết

Dấu hiệu bệnh động kinh rất đa dạng. Động kinh được chia làm 2 dạng chính là động kinh cục bộ và động kinh toàn thể. Một số trường hợp, ban đầu là động kinh cục bộ, nhưng nếu không phát hiện, điều trị kịp thời sẽ phát triển thành động kinh toàn thể. Ở mỗi dạng bệnh, mỗi người bệnh động kinh lại có những biểu hiện cụ thể khác nhau khi lên cơn động kinh.

Động kinh cục bộ

Những cơn động kinh cục bộ xuất hiện khi một phần trong não có hoạt động bất thường. Chính vì thế, những biểu hiện cũng chỉ xảy ra ở một vài bộ phận trong cơ thể. Chuyên gia cho biết, có thể chia động kinh cục bộ thành 2 dạng: động kinh cục bộ đơn giản và động kinh cục bộ phức tạp.

Động kinh cục bộ đơn giản: Bệnh nhân có thể bị co cứng hay co giật ở một phần của cơ thể, thị giác, khứu giác bất thường, tâm trạng lo lắng, sợ sệt điều gì đó mà không rõ nguyên nhân, cảm giác chóng mặt, khó chịu vùng dạ dày...

Động kinh cục bộ phức tạp: Khi cơn động kinh xảy ra, phần lớn người bệnh gần như mất nhận thức, không biết cơn động kinh đang xảy ra. Họ nhìn chằm chằm, mặt đờ đẫn, giống như đang bị lú lẫn. Người bệnh thực hiện những hành vi vô nghĩa như xoa tay, xoay đầu và đi qua đi lại... Thông thường, người bệnh tỉnh lại sau cơn động kinh không nhớ những gì đã xảy ra.

Động kinh toàn thể

Những cơn động kinh toàn thể xuất hiện khi hoạt động phóng điện trong não xảy ra quá nhiều gây ảnh hưởng đến toàn thể não bộ. Hai dạng cơn động kinh toàn thể thường gặp nhất là cơn vắng ý thức và cơn co cứng - co giật toàn thể.

Cơn co cứng và co giật toàn thể: Đây là dạng động kinh phổ biến ở người trưởng thành, biểu hiện khá rõ ràng, dễ nhận biết nhất. Người bệnh có thể mất ý thức, dần mất thăng bằng, ngã xuống, có thể kèm theo tiếng kêu, la hét, nhưng không phải vì đau đớn. Lúc này, bệnh nhân cũng xuất hiện những cơn co giật thật sự, họ không thể kiểm soát được tay chân do sự rung giật của các cơ. Cơn động kinh xảy ra trong vòng vài phút hoặc lâu hơn. Bệnh nhân có thể kèm theo tình trạng tiểu mất kiểm soát và sùi bọt mép.

Cơn vắng ý thức: Dạng động kinh này thường xảy ra ở trẻ em, hiếm gặp ở người lớn. Biểu hiện đặc trưng nhất của loại động kinh này là mất ý thức trong khoảng 5 – 15 giây, nhìn chằm chằm, đôi khi đảo mắt lên trên, trẻ đang cầm đồ bỗng nhiên đánh rơi... Vì những triệu chứng này mà nhiều trẻ bị động kinh thường không thể tập trung học, dẫn đến kết quả học tập sa sút.

Hội chứng West: Là một dạng động kinh toàn thể thường gặp ở trẻ sơ sinh từ 3 đến 8 tháng tuổi, sau đó dừng lại và chuyển sang một dạng động kinh khác khi trẻ lên 4 tuổi. Bệnh còn có tên gọi khác là chứng co thắt sơ sinh. Nguyên nhân phổ biến là do những vấn đề về gen, rối loạn chuyển hóa, ngạt khi sinh, nhiễm trùng não dẫn đến bất thường trong cấu trúc, chức năng của não.

Dạng động kinh đặc biệt này khiến trẻ bị chậm phát triển cả về thể chất, trí tuệ, ảnh hưởng đến quá trình học tập sau này, có thể dẫn tới tự kỷ. Một số biểu hiện bệnh như đầu trẻ gật mạnh xuống trong vài giây, toàn bộ cơ thể uốn cong về phía trước, tay, chân trẻ co gập lên phía trước. Mỗi cơn động kinh có thể chỉ kéo dài 2 giây rồi dừng lại, sau đó lại tiếp tục thành chuỗi cơn co thắt liên tục.

Các phương pháp chẩn đoán bệnh động kinh

Để chẩn đoán bệnh động kinh, các chuyên gia sẽ thực hiện khám lâm sàng trước, sau đó kết hợp với các phương tiện kỹ thuật hiện đại để có được kết quả chính xác nhất.

Khám lâm sàng

- Khai thác về tiền sử bệnh, triệu chứng lâm sàng của người bệnh.

- Kiểm tra hành vi, kỹ năng vận động người bệnh để các định dạng động kinh mà người đó có thể mắc phải.

- Xét nghiệm máu: Từ kết quả xét nghiệm máu, bác sĩ cũng có thể giúp người bệnh biết được dấu hiệu của tình trạng nhiễm trùng, di truyền và một số rối loạn khác có thể liên quan đến bệnh động kinh.

Thực hiện các loại xét nghiệm để thấy rõ tổn thương trong não

Sau khi thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân thực hiện thêm những thủ tục sau để kết quả được chính xác nhất.

Điện não đồ: Đây được đánh giá là phương pháp phổ biến nhất được sử dụng trong quá trình chẩn đoán bệnh động kinh. Chuyên gia sẽ dùng các điện cực để ghi lại hoạt động điện của não. Nếu bệnh nhân bị động kinh thì mô hình sóng não cũng thay đổi bất thường ngay cả khi họ chưa lên cơn co giật.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) quét: Với phương pháp này, bác sĩ sẽ thấy hình ảnh não được cắt ngang và những những tổn thương của não như khối u hay hiện tượng chảy máu não.

Chụp cộng hưởng từ (MRI): Là cách sử dụng sóng vô tuyến, nam châm để chuyên gia được nhìn chi tiết về bộ não, phát hiện ra những tổn thương hay bất thường trong não - nguyên nhân gây ra những cơn động kinh.

Điều trị bệnh động kinh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Nhiều nghiên cứu ghi nhận những khó khăn, bất lợi mà các trường hợp mắc bệnh động kinh đang gặp phải, phần lớn là do quan điểm sai lầm, thái độ không đúng của cả cộng đồng về căn bệnh này. Chính vì thế, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phát động chiến dịch toàn cầu với mục tiêu chống lại động kinh, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người mắc bệnh.

PGS.TS.BSCKII Nguyễn Văn Liệu khẳng định: "Bệnh động kinh cần chữa và có thể chữa khỏi hoàn toàn. Tỷ lệ chữa khỏi bệnh khá cao, có thể lên tới 70%. Nghĩa là khoảng 70% người bệnh có thể cắt được cơn động kinh và trở lại cuộc sống bình thường sau một quá trình điều trị từ 2,5 - 3 năm. 30% còn lại tuy không thể khỏi hoàn toàn nhưng họ vẫn có thể dùng thuốc để duy trì, đảm bảo một cuộc sống khỏe mạnh".

Nhiều ca bệnh được điều trị thành công, họ cắt cơn động kinh và trở lại cuộc sống bình thường. Trường hợp anh Nguyễn Hồng Duy 32 tuổi (huyện Ngọc Lặc, Thanh Hoá) là một ví dụ.

Phát hiện mình mắc bệnh động kinh là một cú sốc lớn với anh Duy. Mọi thứ dường như sụp đổ. Từ một công nhân năng nổ, xốc vác, anh trở nên khép mình, sống trong mặc cảm và lo sợ. Duy đau khổ vì anh không còn được làm việc, vì không kiếm tiền, không thể là trụ cột của gia đình. Thay vì chăm sóc cho vợ con, giờ đây anh lại trở thành gánh nặng của cả nhà.

Anh Duy may mắn biết đến và được bác sĩ Liệu trực tiếp thăm khám, điều trị. Cuối cùng, anh khỏi bệnh, tìm công việc mới, có thêm thu nhập lo cho vợ con, dần ổn định cuộc sống.

Anh Duy chia sẻ, hơn 4 năm rồi, bản thân không còn biết đến những cơn động kinh là gì. Anh sinh hoạt bình thường, kiếm công việc thu nhập tốt, có thể lo toan mọi thứ trong nhà cùng vợ. Các con thấy bố khỏe mạnh thì mừng, học hành chăm chỉ.

Các phương pháp điều trị bệnh động kinh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Phương pháp điều trị động kinh phổ biến là điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa. Bác sĩ sẽ dựa vào từng trường hợp bệnh cụ thể để lựa chọn phương pháp phù hợp:

Điều trị bệnh động kinh bằng nội khoa

Phần lớn, bệnh nhân động kinh sẽ được sử dụng thuốc kháng động kinh để hạn chế những cơn co giật. Bác sĩ có thể sử dụng một hoặc kết hợp nhiều loại thuốc tùy theo thể trạng, mức độ động kinh của người bệnh. Khi sử dụng thuốc, bệnh nhân có thể lưu ý với một số tác dụng phụ như mệt mỏi, tăng cân, xuất hiện tình trạng phát ban, chóng mặt.

Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật

Với một số bệnh nhân kháng thuốc hoặc điều trị thuốc nhưng không mang lại hiệu quả cao, vẫn xuất hiện những cơn co giật thì cần phải sử dụng đến phương pháp phẫu thuật.

Sau khi hoàn tất quá trình thăm khám, kiểm tra xem bệnh nhân có thể đáp ứng được đầy đủ tiêu chuẩn phẫu thuật, xác định những vị trí bị tổn thương của người bệnh, sẽ tiến hành phẫu thuật.

Theo PGS.TS.BSCKII Nguyễn Văn Liệu: "Động kinh không phải là bệnh tâm thần vì ngoài những cơn co giật, người bệnh vẫn có thể học tập, sinh hoạt bình thường. Dù ở bất cứ hoàn cảnh nào, bệnh nhân luôn cần sự quan tâm của gia đình, người thân, sự cảm thông của cả cộng đồng để sống một cuộc sống bình thường".

Tên nhân vật trong bài đã thay đổi

PGS.TS.BS Nguyễn Văn Liệu
Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội