Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi TS.BS Nguyễn Thị Yến Thu, Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM.

Buồng trứng bắt đầu hình thành khi phôi thai khoảng 8 tuần. Bé gái chào đời có hai buồng trứng, mỗi bên đường kính 1 cm, nặng 250-350 mg, chứa rất nhiều nang trứng nguyên thủy. Buồng trứng cấu tạo gồm ba phần chính:

Bề mặt: Hình thành bởi lớp biểu mô có hình khối đơn giản gọi là biểu mô mầm, dưới lớp biểu mô này là một nang mô có liên kết dày đặc.

Vỏ: Gồm một mô liên kết với nhiều nang noãn, mỗi nang chứa một tế bào trứng và được bao quanh bởi một lớp tế bào nang.

Tủy: Được hình thành bởi một lớp mô có liên kết lỏng lẻo và mạng lưới mạch máu thần kinh.

Khi bé gái chào đời, trong lớp vỏ có những nang trứng nguyên thủy, mỗi nang trứng có một tế bào trung tâm gọi là noãn. Đến tuổi dậy thì, các nang trứng này phát triển thành nang trứng trưởng thành, chín và rụng, tạo nên hiện tượng rụng trứng.

Kích thước buồng trứng có mối liên hệ với số lượng trứng tiềm năng của nữ giới. Nếu buồng trứng nhỏ thì nhiều khả năng phụ nữ gặp khó khi mang thai. Tuy nhiên, không phải tất cả phụ nữ có buồng trứng lớn đều dễ sinh sản. Một số trường hợp do u nang hoặc tình trạng đa nang buồng trứng.

Phụ nữ rụng trứng hàng tháng dù khi chu kỳ kinh nguyệt không xuất hiện. Đây là lý do nhiều phụ nữ cho con bú, không có kinh nguyệt nên chủ quan, không dùng phương pháp ngừa thai khi quan hệ tình dục, từ đó mang thai ngoài ý muốn.

Ngược lại, nữ giới có thể có kinh nguyệt nhưng không rụng trứng. Tình trạng thường tập trung ở nhóm phụ nữ tiền mãn kinh, bé gái vị thành niên, sau khi sẩy thai, sinh con hoặc người có bất thường ở vùng hạ đồi - tuyến yên.

Thông thường, trứng cần khoảng 85-120 ngày để có thể trưởng thành trước khi rời khỏi tổ. Thời gian sống của trứng rất ngắn và chỉ khoảng từ 12 đến 24 giờ sau khi được phóng thích. Do đó, sau khi được giải phóng, trứng cần được thụ tinh trong vòng 12-24 giờ. Trong khi đó, tinh trùng có thể tồn tại trong cơ thể của nữ giới 24- 72 giờ, nếu có tinh trùng chờ sẵn thì cơ hội thụ thai cao hơn. Vì vậy, cặp đôi có thể quan hệ trước thời điểm rụng trứng 1-2 ngày, cơ hội thụ thai cũng cao hơn.

Nhiều phụ nữ có ham muốn tình dục tăng lên trong vài ngày trước và trong thời điểm rụng trứng do lượng nội tiết tố estrogen trong cơ thể tăng lên, chi phối tâm trạng, cảm xúc.

Bình thường phụ nữ hết trứng vào khoảng 50-51 tuổi, bước vào thời kỳ mãn kinh. Tuy nhiên, đây không phải mẫu số chung mà còn phụ thuộc vào yếu tố như tình trạng sức khỏe, thói quen ăn uống, sinh hoạt.

Nhiều phụ nữ suy buồng trứng sớm hoặc do những bệnh lý tác động lên buồng trứng như lạc nội mạc tử cung tại buồng trứng, u nang. Lúc này họ chỉ sinh con bằng phương pháp xin noãn rồi thụ tinh ống nghiệm.

Tuệ Diễm