Thời tiết mùa hè thay đổi mưa giông, nắng gắt thất thường khiến trẻ nhỏ dễ mắc cách bệnh cảm lạnh, cảm cúm, viêm mũi họng, dẫn đến sổ mũi, nghẹt mũi... Theo PGS.TS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Hương - Trưởng khoa Nhi BVĐK Tâm Anh Hà Nội, đường thở bị tắc nghẽn khiến trẻ thở khò khè, mệt mỏi, quấy khóc, bỏ ăn, ngủ kém, ảnh hưởng đến sức khỏe, sự phát triển. Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi, còn có nguy cơ nhiễm các loại virus hô hấp thường gặp như: virus hợp bào hô hấp (RSV), adenovirus... gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới theo mùa. Bệnh có thể không có triệu chứng, nhẹ hoặc nặng, bao gồm viêm tiểu phế quản và viêm phổi.
Rửa mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý là một phương pháp hiệu quả thường được bố mẹ áp dụng để tránh tình trạng dịch nhầy, rỉ mũi bít tắc đường thở của bé. Rửa mũi đúng cách cũng giúp ngăn chặn, loại bỏ vi khuẩn, virus gây bệnh từ bên ngoài xâm nhập qua đường thở xuống họng, vào tai; ngừa các bệnh đường hô hấp.
Tuy nhiên, nhiều phụ huynh lạm dụng rửa mũi, thao tác rửa mũi cho trẻ không đúng cách. Dùng xilanh xịt rửa mũi cho trẻ là "bí kíp" được nhiều mẹ truyền tai nhau và áp dụng mỗi khi trẻ bị sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi...
Theo bác sĩ Quỳnh Hương, có mẹ thấy con hơi khụt khịt, thậm chí mũi con bình thường cũng rửa mũi vì quan niệm rửa mũi là vệ sinh, phòng bệnh cho con. Khi mẹ lạm dụng và rửa không đúng kỹ thuật thì vô tình ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con, chẳng hạn như dùng áp lực quá mạnh sẽ dẫn tới trào ngược, gây viêm tai.
Bác sĩ Quỳnh Hương lưu ý, kỹ thuật rửa mũi đúng sẽ giúp trẻ sạch đường thở, tránh sặc, tránh gây sợ hãi, tránh viêm họng, tổn thương niêm mạc mũi, hoặc nhiễm trùng nặng, trào ngược gây viêm tai giữa. Trước khi rửa mũi cho trẻ, phụ huynh cần rửa tay sạch với xà bông hoặc khử trùng với cồn, sau đó lau khô. Dụng cụ vệ sinh mũi cho bé bao gồm nước muối sinh lý, dụng cụ hút mũi, khăn bông.
Khi rửa mũi cho bé, phụ huynh nên đặt trẻ nằm nghiêng trên gối có độ cao vừa phải để thuận tiện cho việc hút mũi. Người lớn cần nhỏ 3 giọt nước muối sinh lý vào mỗi bên mũi bé để tạo độ ẩm, giúp làm lỏng các chất nhầy để hút mũi dễ dàng. Sau đó, phụ huynh sử dụng dụng cụ hút mũi để lấy chất nhầy, lau khô xung quanh mũi cho bé bằng khăn bông mềm sau khi đã hút mũi xong.
Nếu trẻ bình thường thì không nên rửa mũi, còn bé hơi khụt khịt thì có thể sử dụng nước muối hoặc xịt nước muối biển. Với trẻ sơ sinh, cách làm thông mũi tốt nhất tránh tổn thương mũi là dùng khăn giấy sạch xếp nhỏ lại thành cái bấc sâu kèn rồi đưa vào mũi để giấy thấm nước mũi thì lấy ra, làm đến khi nào thấy khô thì thôi. Trước đó, có thể xịt mũi với nước muối rồi để khoảng 30 phút cho nước mũi loãng ra thì sẽ dễ làm thông mũi bằng bấc sâu kèn hơn.
Trong trường hợp em bé nhỏ, hơi nhiều nước mũi, phụ huynh mua ống hút mũi để hút nhẹ nhàng. Phụ huynh không hút mũi quá 2 lần một ngày cho bé, tránh ảnh hưởng đến niêm mạc.
Với video hướng dẫn bơm xi lanh, người ta vỗ rửa thì y khoa gọi là vỗ rung theo liệu pháp hô hấp. Phương pháp này chỉ định cho em bé bị viêm tiểu phế quản hoặc có biểu hiện hơi bít tắc và phải do kỹ thuật viên thực hiện.
Theo bác sĩ Quỳnh Hương, việc có rửa mũi hay không với tần suất bao nhiêu, kỹ thuật đúng hay chưa thì mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Ngã ba hầu họng nếu cho nước vào thì một là nước chui xuống họng, hai là chui từ mũi này qua mũi kia, ba là nếu cấu trúc giải phẫu không thuận tiện thì nước sẽ ra tai, do đó nếu không rửa mũi đúng cách thì "lợi bất cập hại".
Thực tế có những trường hợp bé bị chức năng loa vòi kém, tức là ở mũi có một đường hầm thông từ mũi sang tai, nếu đường hầm ấy bị ngắn, nằm ngang thì nước mũi rất dễ chảy vào tai. Vì vậy, đối với các bé bị viêm tai giữa thì việc rửa mũi phải cẩn thận, tốt nhất mẹ không nên tự rửa vì nguy hiểm. Những bé có chức năng loa vòi tốt, đường hầm dài, vếch, nước sẽ không chảy vào tai nên việc rửa mũi sẽ dễ dàng hơn. Mẹ nên đưa bé đến gặp bác sĩ để được thăm khám, hướng dẫn cách rửa mũi đúng.
Tuệ Diễm