Chúng ta được gì sau khi học tích phân và đạo hàm? Câu hỏi này đang gây tranh luận gay gắt trong thời gian gần đây. Tôi xin nêu ra ba giá trị của việc dạy và học tích phân, đạo hàm ở bậc phổ thông:
1. Hiểu các công cụ và các chương trình dự đoán
Đạo hàm, tích phân được áp dụng nhiều trong các công cụ kỹ thuật như AutoCAD, Ms Excell... Và đương nhiên, để phổ biến chúng ra cộng đồng thì phần đông người dùng phải biết được cách mà các công cụ ấy hoạt động. Nếu bạn là một người sử dụng lao động, giữa một lao động hiểu công cụ, nguyên lý hoạt động và một lao động không hiểu gì, chỉ áp dụng máy móc, bạn sẽ chọn ai?
Chưa kể tới việc phải sáng tạo các công cụ lao động như vậy. Nếu các bạn bảo đấy là lĩnh vực dành cho chuyên gia vậy ai sẽ kiểm chứng chúng? Ngoài ra, việc áp dụng chúng vào dự đoán mô hình phát triển của virus trong các đại dịch lớn như Covid vừa rồi, hay các dự báo kinh tế, các báo cáo, thống kê khoa học cần tới các con số đỉnh của dịch, đỉnh của điểm bùng phát, vận tốc, tốc độ trung bình... đều áp dụng các công thức trên.
>> 'Tích phân, đạo hàm chỉ nên học để biết'
2. Khả năng phát hiện và vượt qua vấn đề
Theo một nghiên cứu khoa học, ba thói quen sẽ ảnh hưởng tới tương lai giàu có của một con người, bao gồm: khả năng tự kiềm chế, khả năng làm Toán, và khả năng nói dối. Theo đó, khả năng làm Toán trước năm 7 tuổi có liên quan chặt chẽ tới việc sau này người đó có cơ hội trở nên giàu có hay không?
Cụ thể, những người làm Toán tốt có khả năng vẽ lại vấn đề trong đầu tốt hơn (trí tưởng tượng tốt hơn) người khác và có cách tìm ra giải pháp, giải quyết vấn đề tốt hơn. Điều này khiến họ có thể tạo vượt qua khó khăn, để có thể xây dựng hệ thống kinh doanh, sản xuất của mình một cách hiệu quả hơn người khác.
Do đó, bất kể là đạo hàm hay tích phân hoặc bất kỳ một phương pháp giải Toán nào khác, vấn đề không phải là để bạn nhớ công thức, hay cách bạn giải thế nào, mà là tạo điều kiện để bạn rèn luyện khả năng động não, khả năng vượt qua vấn đề bất chấp mọi hoàn cảnh.
Ví dụ, trong thời gian gần đây, tôi có ý định mở trang trại. Đương nhiên tôi muốn gọi vốn và tìm kiếm kinh nghiệm từ các mối quan hệ của người đi trước là anh họ (một người học hết lớp 9 và không giỏi Toán). Khi tôi trình bày các vấn đề, anh tôi có thói quen nêu các khó khăn rồi đề xuất phương án bỏ cuộc, hoặc cho tôi là người không làm được và khuyên đi làm thuê, xuất khẩu lao động.
>> 'Kiến thức rỗng' đạo hàm, tích phân
Tôi nghĩ rằng việc xuất khẩu lao động và làm thuê thực chất là bán sức lao động vào hệ thống của người khác. Người khác có trí lực, có vốn, có khả năng giải quyết vấn đề nên đã xây dựng được hệ thống sản xuất của họ. Người lao động làm thuê tại sao không tự giải quyết vấn đề để làm chủ mà lại đi làm thuê?
Lợi nhuận của người làm thuê không thể bằng người làm chủ. Hết tuổi lao động người làm thuê sẽ bị sa thải vào độ tuổi 35-40 (nếu làm tay chân, thậm chí một số nghề trí óc vẫn bị thải). Tốc độ lạm phát tiền tệ sẽ không để ai giàu vi lương hưu, họ sẽ bị kéo xuống thành bình dân hoặc người nghèo (nếu không làm gì mà giàu thì ai còn muốn lao động, cống hiến cho xã hội). Chỉ có làm chủ một hệ thống sản xuất thì mới có quyền quyết định tương lai của mình.
Về làm chủ, sẽ có các khó khăn, nhưng tôi luôn nghĩ ra các giải pháp để giải quyết khó khăn, để vượt qua chúng. Ví dụ, để chống nóng, tôi sẽ nghĩ tới phương pháp xây dựng trang trại mô hình hướng gió, có điều hòa tự nhiên bằng việc xây dựng bên cạnh hồ nước, bằng các loại cây, thực vật tạo ẩm...
>> 'Bắt học sinh đánh vật với tích phân, đạo hàm'
3. Tuyển chọn người ưu tú cho tầng lớp tinh anh
Học tập đương nhiên sẽ phải đi kèm với thi cử. Các kỳ thi nhằm tạo cơ hội để lựa chọn các ứng viên có các phẩm chất phù hợp với các ngành nghề nhất định. Trong đó, có nhiều ngành nghề cần tới việc bạn phải có khả năng mô tả, phát hiện và vượt qua vấn đề. Mà khả năng này thường liên quan tới Toán học, trong đó có tích phân, đạo hàm. Bất kể bạn có nhớ công thức tích phân, đạo hàm hay không, chỉ cần bạn có khả năng xây dựng hệ thống, vượt qua vấn đề... thì bạn sẽ phù hợp với những ngành nghề đó.
Tầng lớp tinh anh của xã hội thường làm chủ các ngành nghề có yêu cầu rất cao. Do đó, để tham gia và trở thành tầng lớp tinh anh của xã hội, bạn cần phải có bộ lọc và đương nhiên bộ lọc nhiều trong số đó chính là các kỳ thi tuyển. Toán học, trong đó có tích phân, đạo hàm sẽ cung cấp một bộ lọc cho các ngành nghề liên quan.
Tôi thấy kỳ lạ là tại sao người ta không bàn tới việc khó khăn, không nhớ, không áp dụng được cách phân tích nhân vật trong một tác phẩm Văn học vào cuộc sống, ngành nghề, thay vì chĩa mũi dùi vào tích phân và đạo hàm? Và đa số người phản đối kiến thức Toán học thường chưa cập nhật lại rằng chương trình phổ thông ngày nay đã phân ban (ban xã hội và ban tự nhiên với các yêu cầu học Toán khác nhau) đó thôi.
>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.