ThS.BS.CKI Hạp Tiến Lộc, khoa Nhi, phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, cho biết não bộ của trẻ tăng trưởng nhanh trong ba năm đầu đời, ảnh hưởng đến mọi hoạt động hàng ngày. Các kỹ năng tư duy, học tập, giải quyết vấn đề phản ánh sự phát triển trí tuệ. Dưới đây là những cách tăng cường trí não hữu ích cho trẻ.

Ăn uống đủ chất

Trong năm đầu đời, phần lớn chất dinh dưỡng cung cấp cho trẻ đến từ sữa mẹ hoặc sữa công thức. Trẻ uống sữa thường xuyên cung cấp đủ dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển. Khi chuyển sang ăn dặm, trẻ nên ăn đa dạng thực phẩm nhiều màu sắc, nhóm chất để nuôi dưỡng cơ thể.

Não trẻ có nhu cầu năng lượng cao, sử dụng hơn 50% tổng năng lượng có sẵn trong cơ thể. Carbohydrate cung cấp nguồn năng lượng chính kích hoạt chức năng não. Cha mẹ nên thay đổi loại carbohydrate trong bữa ăn cho trẻ bao gồm cơm, khoai lang, khoai tây, ngô, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau xanh... Ngoài carbohydrate, bữa ăn cần đầy đủ protein, chất xơ, lipid, vitamin và khoáng chất để hỗ trợ sự tăng trưởng toàn diện của trẻ.

Bổ sung omega-3

Theo bác sĩ Lộc, bổ sung các loại axit béo omega-3 vào chế độ ăn giúp tăng cường hệ thần kinh trung ương của trẻ. Ba loại omega-3 thiết yếu mà cơ thể không thể tự tổng hợp bao gồm ALA, DHA, EPA. Trong đó DHA là thành phần cấu tạo quan trọng của não, có nhiệm vụ xây dựng tế bào não, kết nối các nơron thần kinh, bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương. DHA có nhiều trong sữa mẹ, cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích...), dầu cá, tảo biển.

EPA, ALA góp phần tăng cường độ nhạy giữa các nơron thần kinh, giúp cải thiện trí nhớ, khả năng tập trung, học tập của trẻ. Cá béo, dầu cá, các loại hạt (hạt lanh, hạt chia, óc chó...) chứa nhiều hai loại omega-3 này. Bác sĩ khuyên cha mẹ nên cho trẻ ăn hai phần cá 75 g mỗi tuần vì tốt cho não và thị lực.

Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ quan trọng với trẻ, cần thiết cho trẻ sơ sinh vì não vẫn đang phát triển, xử lý thông tin. Ngủ 9-10 tiếng mỗi đêm giúp củng cố trí nhớ, tiếp thu thêm kiến thức. Thiếu ngủ ảnh hưởng đến khả năng tập trung, chức năng nhận thức khác ở trẻ.

Tắt thiết bị điện tử một giờ trước khi ngủ, giữ nhiệt độ phòng phù hợp để trẻ thoải mái vào giấc ngủ. Cha mẹ rèn cho con thói quen đi ngủ, thức dậy đúng giờ để hình thành thói quen nhất quán, xây dựng giấc ngủ lành mạnh.

Tăng cường các hoạt động ngoài thiên nhiên

Thiên nhiên kích thích giác quan, khả năng quan sát thế giới xung quanh, có lợi cho sự phát triển não của trẻ. Đây là môi trường học tập giúp trẻ nâng cao kỹ năng vận động, tư duy, sáng tạo, giải quyết vấn đề, mở rộng vốn ngôn ngữ. Các hoạt động ngoài trời còn rất quan trọng đối với sức khỏe tinh thần, giải phóng endorphin, giảm căng thẳng, lo lắng, khuyến khích sự tự tin, độc lập của trẻ.

Chơi cùng trẻ

Trẻ cần thời gian khám phá, học hỏi thông qua trò chơi, quan sát và trải nghiệm thực hành. Cha mẹ có thể cải thiện khả năng tập trung của trẻ thông qua trò chơi như giải đố, cờ vua, ô chữ, game trí nhớ... Cha mẹ cùng trò chuyện, ca hát, đọc sách, vẽ tranh... thu hút sự tham gia tích cực của trẻ. Kể với con về những việc cha mẹ làm, khuyến khích trẻ chia sẻ suy nghĩ cá nhân, nuôi dưỡng trí tưởng tượng và sự sáng tạo.

Đọc sách là một trong những cách tốt nhất thúc đẩy não bộ trẻ phát triển. Trước khi bé có thể nhận diện mặt chữ cái, đọc sách nhằm khởi động các kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp. Nghe kết hợp nhìn hình ảnh trong sách giúp trẻ nhận dạng các đồ vật, hành động... Trẻ 2-5 tuổi chỉ nên xem tivi, điện thoại... tối đa một giờ mỗi ngày cùng cha mẹ hoặc người lớn để tạo kết nối với thế giới thực, hiểu những gì mình đang xem.

Kết nối gia đình

Sự yêu thương, quan tâm của cha mẹ hoặc người chăm sóc giúp trẻ cảm thấy an toàn. Đây là một trong những yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy trí thông minh, khả năng học tập sâu.

Dành thời gian cùng con có thể xây dựng mối liên kết giữa cha mẹ và con, tạo nền tảng cho các mối quan hệ khác. Điều này cũng rèn luyện các kỹ năng xã hội - cảm xúc, giao tiếp - nhận thức ở trẻ. Nói chuyện thường xuyên với con cũng có thể tăng khả năng phi ngôn ngữ như so sánh, phân tích, đánh giá, phản biện.

Khuyến khích trẻ

Cha mẹ nên khuyến khích sự độc lập của trẻ nhưng can thiệp khi cần thiết, giới thiệu những ý tưởng mới, dạy trẻ kiên trì tìm giải pháp cho các vấn đề. Trẻ cùng tham gia làm việc nhà đơn giản như gấp quần áo, xếp gọn chăn gối, làm bánh... Thay vì làm mọi thứ cho trẻ, người lớn nên hướng dẫn, gợi ý, đưa ra công cụ hỗ trợ hoặc phân tích vấn đề thành những phần nhỏ hơn để dễ giải quyết hơn.

Bác sĩ Lộc lưu ý với phụ huynh, mỗi trẻ là một cá thể độc lập, có thể phát triển nhanh hoặc chậm hơn ở một số lĩnh vực so với những lĩnh vực khác. Cha mẹ cần lắng nghe để hiểu con hơn, tạo điều kiện cho con phát huy thế mạnh tối ưu.

Ngọc Châu