Tuyến giáp là một phần quan trọng trong hệ thống nội tiết. Nó tiết ra các hormone bao gồm thyroxine (T4), triiodothyronine (T3) và calcitonin, ảnh hưởng lớn đến quá trình trao đổi chất, chuyển hóa năng lượng, hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể. Đối với phụ nữ, hormone tuyến giáp có liên quan mật thiết đến quá trình dậy thì, rụng trứng, chức năng sinh sản, phục hồi sau sinh và mãn kinh.

Bác sĩ Nguyễn Thị Kim Tuyền, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết bệnh tuyến giáp là các bất thường về cấu trúc hoặc rối loạn chức năng tuyến giáp, làm lượng hormone giáp tiết ra vượt mức hoặc ít hơn nhu cầu của cơ thể.

Sự khác biệt trong cấu tạo cơ thể về mặt giải phẫu cũng như sinh lý là nguyên nhân chính khiến nữ giới dễ mắc các bệnh tuyến giáp. Trong suốt cuộc đời, phụ nữ phải trải qua nhiều lần thay đổi nội tiết tố, bao gồm quá trình dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt, mang thai, hậu sản, giai đoạn mãn kinh. "Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp cao hơn gấp 5-8 lần nam giới", bác sĩ Tuyền nói.

Ở giai đoạn mãn kinh, phụ nữ có nguy cơ cao mắc bướu giáp đơn nhân hoặc đa nhân, hầu hết đều lành tính. Các bệnh ở tuyến giáp rất đa dạng với nhiều triệu chứng khác nhau. Dưới đây là một số bệnh thường gặp ở phụ nữ.

Bệnh suy giáp là tình trạng chức năng tuyến giáp suy giảm, lượng hormone giáp tiết ra ít hơn nhu cầu của cơ thể. Phụ nữ bị suy giáp khó có thai bởi thiếu hụt hormone giáp khiến quá trình rụng trứng rối loạn. Tình trạng này cũng làm tăng nguy cơ phát triển u nang buồng trứng. Suy giáp dễ khiến thai phụ sảy thai, thai lưu và băng huyết sau sinh.

Người bệnh có thể có các triệu chứng suy giáp như tăng cân bất thường, thường xuyên lạnh, mệt mỏi, trầm cảm, da và tóc khô, mỏng, nhịp tim chậm, rối loạn kinh nguyệt.

Bệnh cường giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, tiết ra lượng hormone vượt quá nhu cầu của cơ thể. Phụ nữ mắc bệnh cường giáp thường bị loãng xương. Một số triệu chứng bệnh tuyến giáp ở nữ rất dễ bị nhầm lẫn với dấu hiệu mãn kinh như bốc hỏa, cáu gắt... Các dấu hiệu khác gồm sụt cân bất thường, thường xuyên cảm thấy nóng, nhịp tim nhanh, rối loạn kinh nguyệt, khó ngủ.

Bệnh Graves (Basedow) là chứng rối loạn tự miễn dẫn đến tăng sản xuất hormone tuyến giáp quá mức, thường gặp ở phụ nữ dưới 40 tuổi. Đây là nguyên nhân gây ra bệnh cường giáp (tăng sản xuất hormone tuyến giáp). Đặc trưng nổi bật nhất của bệnh Graves là mắt lồi (thường gặp ở nữ giới), bướu giáp lan tỏa, vùng da dày sần sùi ở cẳng chân. Triệu chứng khác của bệnh bao gồm sụt cân, lo lắng, cáu gắt, khó ngủ, kém tập trung, rối loạn tiêu hóa.

Rối loạn tuyến giáp thai kỳ khiến nồng độ hormone βhCG (human chorionic gonadotropin) trong cơ thể thai phụ trong ba tháng đầu tăng cao, kích thích tuyến giáp tiết ra nhiều hormone hơn và gây ra bệnh cường giáp. Các tháng sau của thai kỳ, hormone βhCG dần ổn định, chức năng tuyến giáp bình thường trở lại.

Phụ nữ mang thai thiếu iốt có nguy cơ cao bị bướu cổ thai kỳ. Lúc này, tuyến giáp có thể tăng kích thước hơn khoảng 10-15% bình thường. Mẹ bầu mắc bệnh tuyến giáp khả năng cao bị sảy thai, lưu thai, sinh non, thai nhi chậm phát triển trí não, dị tật bẩm sinh, mắc bệnh tim bẩm sinh...

Bệnh ung thư tuyến giáp là tình trạng tế bào ác tính (ung thư) phát triển từ tế bào của tuyến giáp.

Bác sĩ Tuyền cho biết hiện tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp đang gia tăng, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp ba lần nam giới. Bệnh có tính di truyền nên những người có tiền sử gia đình mắc bệnh về tuyến giáp có nguy cơ cao hơn. Ngoài ra, béo phì hoặc từng tiếp xúc với phóng xạ cũng là yếu tố nguy cơ ung thư tuyến giáp.

Bướu lành tuyến giáp là bệnh tuyến giáp ở nữ thường gặp nhất. Đây là dạng bệnh lành tính, thường diễn biến âm thầm và không có các triệu chứng rõ ràng nên rất khó phát hiện. Khi bướu phát triển to, chèn ép các cơ quan xung quanh, người bệnh có cảm giác khó thở, nuốt khó, ho nhiều...

Bệnh tuyến giáp ở phụ nữ không chỉ tác động đến sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bác sĩ Tuyền khuyến cáo nữ giới từ trên 20 tuổi và phụ nữ trung niên nên tầm soát định kỳ các bệnh lý tuyến giáp để có thể phát hiện sớm, nâng cao hiệu quả và tiết kiệm chi phí điều trị.

Bảo Ngọc