Nhau thai (bánh nhau) là cơ quan kết nối thai nhi với tử cung của mẹ trong thai kỳ giúp cung cấp chất dinh dưỡng và oxy cho thai nhi. Theo BS.CKI Lê Quang Hưng, Trung tâm Y học bào thai, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, nhau thai phát triển bất thường dẫn đến nhiều rủi ro sức khỏe cho thai nhi và thai phụ. Dưới đây là 5 tình trạng thường gặp.

Rối loạn chức năng bánh nhau

Đây là tình trạng bánh nhau không cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi. Điều này có thể làm tăng nguy cơ thai chậm phát triển, dẫn đến sinh non, lưu thai hoặc biến chứng thai kỳ khác.

Nguyên nhân gây rối loạn chức năng bánh nhau gồm nhau thai quá nhỏ, bị tách khỏi niêm mạc tử cung, tổn thương, nhau hình dạng bất thường. Một số bệnh lý của người mẹ như tiểu đường, huyết áp cao, bệnh tim, tiền sản giật, nhiễm trùng, đông máu... mẹ bầu có thói quen hút thuốc, uống rượu bia, dùng thuốc không kê đơn... cũng có thể khiến nhau bị tổn thương.

Bệnh này không có triệu chứng rõ ràng. Nếu thai phụ xuất huyết vùng kín trong giai đoạn đầu mang thai, thai nhi ít chuyển động hơn, mẹ bầu tăng cân ít có thể là dấu hiệu cho thấy nhau bất thường.

Nhau tiền đạo

Nhau tiền đạo là tình trạng nhau nằm thấp, tràn qua lỗ trong tử cung sau 28 tuần thai, thay vì bám vào phần trên như bình thường, cản trở đường ra của thai nhi khi chuyển dạ.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh như đa thai (song thai trở lên), mẹ mang thai nhiều lần, tiền sử u xơ tử cung, sẹo tử cung, bất thường cấu trúc tử cung... Các triệu chứng của nhau tiền đạo gồm chuột rút và chảy máu, thường xuất hiện sau tuần 20.

Bác sĩ Hưng cho biết bệnh ảnh hưởng đến ngôi thai, gây khó sinh, sinh mổ. Một số trường hợp nặng dẫn đến nhau cài răng lược, nhau bong non, sinh non, người mẹ mất nhiều máu, trẻ sơ sinh thiếu cân, suy hô hấp... Nếu bánh nhau không thể tách khỏi lớp niêm mạc tử cung thì bác sĩ phải chỉ định cắt bỏ tử cung, đồng nghĩa người phụ nữ không còn khả năng mang thai và sinh con.

Bong nhau thai

Bệnh xảy ra khi bánh nhau tách hoàn toàn hoặc một phần khỏi thành tử cung trước khi sinh. Tình trạng này làm giảm nguồn cung cấp oxy, chất dinh dưỡng, hạn chế sự phát triển của thai, dẫn đến sinh non hoặc thai lưu. Nhau bong non là một trong những cấp cứu sản khoa phổ biến, có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của mẹ và bé nếu không được phát hiện kịp thời.

Nhau bong non có thể do chấn thương vùng bụng, mang thai nhiều lần, tiền sử nhau bong non, huyết áp cao, tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ. Nhiễm trùng, u xơ tử cung, rối loạn đông máu, vỡ ối sớm, viêm màng ối cũng là nguyên nhân. Dấu hiệu phổ biến nhất là chảy máu âm đạo kèm chuột rút trong ba tháng cuối thai kỳ. Các triệu chứng khác như đau bụng, đau lưng, cơn co thắt tử cung kéo dài và dữ dội, thai nhi ít chuyển động hơn...

Các biến chứng bao gồm sinh non, hạn chế tăng trưởng trong tử cung, chấn thương não thai nhi do thiếu oxy, thai lưu, mẹ bị thiếu máu, xuất huyết, suy thận...

Nhau cài răng lược

Nhau cài răng lược là tình trạng một phần hoặc toàn bộ bánh nhau xâm lấn, không tách khỏi thành tử cung sau sinh. Tùy mức độ bám của gai nhau, bệnh chia làm ba loại gồm nhau bám vào bề mặt tử cung, nhau bám sâu vào cơ của tử cung, nhau xuyên qua thành tử cung, xâm lấn đến các cơ quan khác như bàng quang, ruột.

Theo bác sĩ Hưng, thai phụ từng sinh mổ, phẫu thuật tử cung, mang thai nhiều lần, mang thai bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm, nhau ở vị trí bất thường trong tử cung... có rủi ro cao hơn. Thai phụ bị nhau cài răng lược thường không có triệu chứng rõ ràng. Một số trường hợp có thể bị chảy máu trong ba tháng cuối thai kỳ, đau vùng chậu do nhau chèn ép vào bàng quang hoặc các cơ quan khác.

Biến chứng của bệnh bao gồm sinh non, trẻ sơ sinh bị suy hô hấp, mẹ bị tổn thương tử cung và các cơ quan xung quanh, xuất huyết quá nhiều, đông máu, mất khả năng sinh sản do cắt bỏ tử cung, suy phổi, suy thận, tử vong.

Phù nhau thai

Một bánh nhau có kích thước trung bình 2-4 cm, nặng khoảng 400-600 g. Tuy nhiên với trường hợp bất thường, nhau có kích thước lớn gấp đôi hoặc hơn, gọi là phù nhau thai. Tình trạng này xảy ra khi nhau tích tụ quá nhiều nước, làm tăng kích thước và độ dày của nhau, giảm chất lượng hoạt động của bánh nhau, giảm nguồn dinh dưỡng và oxy cung cấp cho thai nhi. Mẹ bầu bị cao huyết áp, tiểu đường thai kỳ, nhiễm trùng có khả năng bị bệnh dẫn đến suy thai, sinh non, tiền sản giật, xuất huyết...

Siêu âm có thể xác định vị trí, kích thước, độ dày, cấu trúc của bánh nhau. Bác sĩ khuyến cáo thai phụ cần tuân thủ lịch khám thai định kỳ nhằm phát hiện sớm bất thường thai, có biện pháp điều trị kịp thời.

Ngọc Châu