Hệ thống xoang trong cơ thể người bao gồm xoang hàm, xoang sàng, xoang trán và xoang bướm. Trong đó, xoang hàm là các hốc xoang nằm ở hai bên gò má và quanh mắt. Bên trong hốc xoang được bao phủ bởi một lớp niêm mạc. Khi lớp niêm mạc này bị vi khuẩn xâm nhập từ bên ngoài, gây viêm nhiễm, kích ứng, sưng tấy, phù nề và mưng mủ sẽ dẫn đến tình trạng viêm xoang hàm.

Theo BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng - Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, viêm xoang hàm là loại viêm xoang phổ biến nhất hiện nay. Bệnh thường xảy ra khi môi trường và thời tiết xung quanh thay đổi.

Các loại viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm cấp tính

Người mắc viêm xoang hàm cấp tính thường có những triệu chứng điển hình như nhức đầu, đau mặt, cơn đau có thể lan đến khu vực hốc mắt, hai bên thái dương. Cơn đau thường xuất hiện nhiều vào buổi sáng và buổi trưa, sau đó giảm dần vào buổi chiều tối. Cơn đau sẽ trở nên dữ dội khi bệnh nhân viêm xoang hàm cúi đầu, gập người hoặc vận động mạnh. Ngoài ra, cơn đau còn xuất hiện khi người bệnh dùng tay ấn nhẹ vào vùng mắt, hố răng...

Người bệnh viêm xoang hàm cấp tính còn bị chảy mũi nước. Nước mũi ban đầu loãng, sau đó sẽ đặc dần và chuyển sang màu vàng, thậm chí có mủ và mùi hôi. Những triệu chứng của viêm xoang hàm cấp tính thường xuất hiện và kéo dài trong khoảng 6 tuần, nếu không điều trị kịp thời sẽ chuyển sang giai đoạn mạn tính.

Viêm xoang hàm mạn tính

Đối với viêm xoang hàm mạn tính, người bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng bao gồm đau nhức mặt, nghẹt mũi, chảy mũi nước hoặc tiết ra dịch mũi có màu xanh. Đây là bệnh lý nguy hiểm, nếu không được điều trị kịp thời, viêm xoang hàm mạn tính thể mủ thậm chí sẽ để lại một số biến chứng nguy hiểm như viêm xương tủy, viêm tấy hốc mắt, viêm màng não hay áp xe não...

Viêm xoang hàm nguyên nhân do bệnh về răng

Trường hợp bị viêm xoang hàm do răng miệng gây ra, dịch mủ tiết ra từ mũi và miệng sẽ có mùi hôi; vùng mặt và đặc biệt là hai bên má sẽ xuất hiện những cơn đau âm ĩ kéo dài, và tăng tiến dần đến mức dữ dội.

Viêm xoang hàm do nấm

Viêm xoang do nấm chiếm khoảng 10% trong số các ca bệnh viêm xoang trên thế giới. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, khi nấm phát triển thành khối choán đầy trong xoang, phá hủy các thành xoang, sau đó xâm lấn vào những cơ quan lân cận như hốc mắt làm mắt bị mờ dần và có thể gây mù vĩnh viễn. Nấm có thể gây viêm màng não, viêm não nếu xâm nhập hộp sọ; còn khi nấm xâm nhập vào các dây thần kinh hoặc mạch máu có thể gây liệt dây thần kinh và chảy máu ồ ạt dẫn đến tử vong.

Nguyên nhân

Theo BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm xoang hàm như viêm mũi dị ứng kéo dài, bị lệch cấu trúc vách ngăn mũi, có những bệnh lý liên quan đến răng miệng. Thay đổi thời tiết, môi trường; nấm; vi khuẩn từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể; bị chấn thương do tai nạn hoặc do quá trình phẫu thuật (nhổ răng, phẫu thuật khoang miệng) để lại cũng có thể gây viêm xoang hàm.

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh

Viêm xoang hàm là bệnh lý khá phổ biến mà ai cũng có thể mắc phải. Tuy nhiên, nếu thuộc một trong những nhóm đối tượng dưới đây, bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Người bị sâu răng, viêm nhiễm, có những bệnh lý liên quan đến răng miệng nói chung nhưng không điều trị hoặc điều trị không triệt để.

Những người từng đi nhổ răng hoặc trải qua những lần phẫu thuật tại khu vực khoang miệng mà trong quá trình đó bệnh nhân bị tổn thương hoặc có dị vật rơi vào.

Những người có tiền sử viêm mũi dị ứng hoặc từng bị viêm xoang hàm nhưng không điều trị triệt để.

Những người có cấu trúc xoang hàm bị lệch do bẩm sinh hoặc biến dạng do quá trình phẫu thuật gây ra.

Biến chứng

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh viêm xoang hàm có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và thậm chí đe dọa đến tính mạng người bệnh. Dưới đây là một số biến chứng điển hình của viêm xoang hàm lên các cơ quan:

Đường hô hấp: ba cơ quan hô hấp tai, mũi, họng liên thông với nhau. Nếu không được điều trị kịp thời, vùng xoang bị nhiễm trùng có nguy cơ lan rộng và ảnh hưởng đến các cơ quan còn lại. Một số biến chứng đường hô hấp do bệnh viêm xoang gây ra như: viêm họng mạn tính, viêm tai giữa, viêm đường hô hấp dưới và viêm thanh quản.

Mắt: do xoang hàm là các hốc xoang nằm gần vị trí hốc mắt nên khi vùng xoang này bị viêm nhiễm sẽ gây ảnh hưởng đến thị giác của người bệnh. Cụ thể, các tác nhân gây hại có trong khoang xoang sẽ theo mạch máu đi đến mắt và gây nên tình trạng viêm nhiễm như: viêm mô liên kết quanh hốc mắt, viêm dây thần kinh thị giác, áp xe túi lệ và áp xe mí mắt.

Xương: bệnh viêm xoang hàm khi chuyển biến nặng sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến quá trình lưu thông máu tại các vị trí xung quanh xoang hàm. Thông thường, người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức, tê mỏi tại xương hốc mắt gần xoang hàm. Cơn đau sau đó sẽ lan rộng đến khu vực xương thái dương, xương trán và xương đỉnh đầu.

Nội sọ: Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, vi khuẩn phát sinh từ quá trình viêm nhiễm tại xoang hàm sẽ tấn công vào hộp sọ và gây ra các biến chứng như: viêm màng não, áp xe màng não, viêm não, viêm tắc tĩnh mạch. Mặc dù, đây là biến chứng hiếm gặp nhưng mức độ nguy hiểm rất cao.

Điều trị

Hiện nay, bệnh viêm xoang hàm thường được điều trị bằng cách sử dụng thuốc. Theo đó, các bác sĩ sau khi thăm khám sẽ chỉ định một số loại thuốc kháng sinh hoặc kết hợp thêm thuốc giảm đau, chống dị ứng, phù nề... phù hợp tùy vào từng tình trạng và nguyên nhân gây bệnh.

Nếu tình trạng viêm xoang hàm diễn tiến đến giai đoạn nặng, việc điều trị bằng thuốc không còn hiệu quả, bác sĩ sẽ linh động đưa ra phác đồ điều trị khác như: thực hiện thủ thuật rửa xoang, đưa dung dịch thuốc vào trực tiếp các hốc xoang; chọc xoang hàm rút mủ; phẫu thuật để cắt polyp mũi, chỉnh hình vách ngăn... Trong trường hợp bệnh viêm xoang hàm bắt nguồn từ các nguyên nhân về răng, bệnh nhân có thể sẽ được chỉ định phải nhổ răng.

Đối với người mắc bệnh viêm xoang hàm, việc phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời đóng vai trò quan trọng, giúp bệnh không chuyển biến nặng và việc điều trị trở nên hiệu quả hơn. Do đó, ngay khi phát hiện những triệu chứng, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra, thăm khám nhằm xác định tình trạng bệnh và đưa ra phác đồ điều trị thích hợp nhất.

Phòng tránh

Để phòng tránh, người bệnh nên tuân thủ chế độ sinh hoạt, vận động và nghỉ ngơi khoa học, hợp lý; không hút thuốc, sử dụng chất kích thích và hạn chế tối đa việc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm; tuân thủ chế độ dinh dưỡng phù hợp, tăng cường sức đề kháng.

Khi thấy có những triệu chứng bất thường cần đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và điều trị viêm xoang hàm kịp thời. Đối với những người đã mắc bệnh viêm xoang hàm, để tránh bệnh kéo dài và chuyển biến sang giai đoạn mạn tính cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình điều trị của bác sĩ, tái khám đúng hẹn.

Người bệnh uống thuốc đúng thời gian, đủ liều lượng theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý thay đổi loại thuốc, hoặc ngừng uống thuốc khi không được sự đồng ý của bác sĩ.

Minh Thiện