Viêm bàng quang là tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu dưới. Hiệp hội Tiết niệu Mỹ (AUA) dẫn nghiên cứu cho thấy khoảng 20-40% phụ nữ từng bị viêm bàng quang một lần có khả năng bị tái phát, trong đó 25-50% bị tái phát nhiều lần.

Theo bác sĩ Nguyễn Ngọc Tân, khoa Tiết niệu - Nam học, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, hầu hết trường hợp viêm bàng quang là do vi khuẩn vô hại sống trong ruột hoặc trên da xâm nhập vào bàng quang qua niệu đạo. Tuy nhiên, không phải lúc nào nguyên nhân dẫn đến tình trạng này cũng rõ ràng. Những nguyên nhân sau đây có thể gây viêm bàng quang ở phụ nữ.

Niệu đạo ngắn: Chiều dài niệu đạo nam giới là 18-20 cm, trong khi ở nữ giới là 4-5cm. Do cấu tạo này, vi sinh vật có thể dễ dàng tiếp cận và xâm nhập vào bàng quang.

Niệu đạo chung vách với âm đạo: Đây là yếu tố thuận lợi để vi khuẩn từ âm đạo, âm hộ lan truyền đến niệu đạo.

Suy giảm hormone estrogen: Các nghiên cứu dịch tễ học cho thấy thiếu hụt estrogen là nguyên nhân gây ra các triệu chứng đường tiết niệu dưới ở phụ nữ. Bác sĩ Tân giải thích hormone estrogen giúp duy trì độ đàn hồi của thành niệu đạo và các cơ sàn chậu khỏe mạnh. Lượng estrogen trong cơ thể giảm có thể làm suy yếu các cơ và niệu đạo kém đàn hồi, tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu, có thể dẫn đến tiểu không tự chủ hoặc nhiễm trùng.

Sa bàng quang: Đây là tình trạng bàng quang di chuyển khỏi vị trí bình thường ở vùng chậu và sa xuống khu vực âm đạo. Bàng quang sa xuống và không thể tống hết nước tiểu ra ngoài có thể gây ra nhiễm trùng bàng quang, bên cạnh các vấn đề như khó tiểu và tiểu không tự chủ.

Mãn kinh hoặc mang thai: Sau thời kỳ mãn kinh, nồng độ hormone estrogen trong cơ thể giảm dần, các mô âm đạo trở nên mỏng, yếu và khô hơn. Những thay đổi này có thể làm tăng nguy cơ viêm bàng quang tái phát. Estrogen thấp sau thời kỳ mãn kinh có nghĩa là ít vi khuẩn có lợi hơn trong niệu đạo và âm đạo để chống lại các vi khuẩn không lành mạnh như E.coli.

Viêm bàng quang cũng phổ biến hơn khi mang thai do những thay đổi ở đường tiết niệu, dễ gây biến chứng viêm bể thận. Viêm bể thận là nguyên nhân phổ biến gây nhiễm khuẩn nghiêm trọng, bao gồm sốc nhiễm khuẩn ở phụ nữ mang thai.

Quan hệ tình dục: Một số phụ nữ dễ bị viêm bàng quang trong vòng một ngày hoặc vài ngày sau khi quan hệ tình dục do hoạt động này có thể đẩy vi khuẩn vào bàng quang. Ngoài ra, tổn thương nhẹ ở ống thoát nước tiểu tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển mạnh. Chất nhầy bình thường trong và xung quanh âm đạo cũng có thể bị rối loạn nếu sử dụng thuốc hoặc màng ngăn tránh thai.

Bác sĩ Tân cho hay triệu chứng chủ yếu của viêm bàng quang là đi tiểu thường xuyên, tiểu đau, tiểu ra máu và đau ở vùng bụng dưới. Phương pháp điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân. Bác sĩ thường kê thuốc kháng sinh trong 5-7 ngày. Người đang mang thai hoặc gặp vấn đề sức khỏe khác như bệnh tiểu đường có thể cần dùng thuốc kháng sinh lâu hơn.

Với phụ nữ đã mãn kinh, bác sĩ có thể tư vấn dùng thêm kem bôi âm đạo chứa estrogen. Bệnh nhân sa bàng quang nghiêm trọng gây són tiểu khi gắng sức có thể được phẫu thuật đặt tấm lưới để nâng đỡ cổ bàng quang.

Để ngăn ngừa viêm bàng quang tái phát, bác sĩ Tân khuyên phụ nữ nên đi khám kịp thời, không tự sử dụng thuốc gây kháng thuốc. Tăng lượng nước uống, tốt nhất là 2-3 lít nước mỗi ngày để ngăn chặn vi khuẩn sinh sôi trong bàng quang. Đi vệ sinh ngay khi buồn tiểu, vệ sinh cơ thể đúng cách, đi tiểu sau khi quan hệ tình dục và tắm vòi sen thay vì tắm bồn nhằm hạn chế bộ phận sinh dục tiếp xúc với hóa chất quá lâu.

Hằng Trần