Tế bào là đơn vị cơ bản cấu tạo nên cơ thể con người. Các tế bào phát triển và phân chia để tạo ra các tế bào mới khi cơ thể cần chúng. Thông thường, các tế bào chết khi chúng quá già hoặc bị hư hỏng. Sau đó, các tế bào mới sẽ thế chỗ.

TS.BS Trần Hải Bình - Phó trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, ung thư bắt đầu khi những thay đổi di truyền cản trở quá trình có trật tự này. Các tế bào bắt đầu phát triển không kiểm soát được. Những tế bào này có thể tạo thành một khối gọi là khối u. Một khối u có thể lành tính hoặc ác tính (ung thư). Khối u ung thư là khối u ác tính khi nó có thể phát triển, xâm lấn và di căn sang các cơ quan khác của cơ thể. Một khối u lành tính có nghĩa là khối u có thể phát triển nhưng sẽ không lan rộng. Một số loại ung thư không hình thành khối u bao gồm các loại ung thư máu.

Khối u ung thư cũng cần ôxy và chất dinh dưỡng từ máu để phát triển như những tế bào bình thường. Khi một khối u ung thư phát triển, dòng máu hoặc hệ thống bạch huyết có thể mang các tế bào ung thư đến các bộ phận khác của cơ thể. Trong quá trình này, các tế bào ung thư phát triển và có thể phát triển thành các khối u mới, được gọi là di căn. Quá trình di căn của tế bào ung thư diễn ra như sau:

- Tế bào ung thư phát triển, xâm lấn đến các mô bình thường xung quanh.

- Tế bào ung thư di chuyển vào hạch bạch huyết hoặc mạch máu.

- Theo hạch bạch huyết và đường máu đi các bộ phận trên cơ thể.

- Tại vị trí mới, tế bào ung thư tiếp tục di chuyển tới hạch bạch huyết mới và theo mạch máu tới cơ quan khác

- Tế bào ung thư phát triển tại mô mới, hình thành khối u thứ phát.

Mặc dù tốc độ quá trình di căn của các loại ung thư khác nhau nhưng nhìn chung, bệnh nhân càng được chẩn đoán muộn, các khối u càng lan rộng.

Theo bác sĩ Hải Bình, một trong những nơi đầu tiên mà ung thư thường lây lan là các hạch bạch huyết. Các hạch bạch huyết là những cơ quan nhỏ, hình hạt đậu giúp chống lại nhiễm trùng. Chúng nằm thành từng đám ở các bộ phận khác nhau của cơ thể, chẳng hạn như vùng cổ, hố nách, vùng bẹn.

Nếu không cắt bỏ khối u, ung thư cũng có thể lây lan qua đường máu đến các bộ phận xa của cơ thể. Những bộ phận này có thể bao gồm xương, gan, phổi hoặc não. Các loại ung thư khác nhau sẽ có những vùng di căn khác nhau. Ví dụ ung thư tuyến tiền liệt thường di căn vào xương, trong khi ung thư đại tràng thường di căn vào gan.

Bác sĩ Hải Bình chia sẻ thêm, thời gian tiến triển của khối u ác tính có thể nhanh hoặc chậm tùy từng loại. Nếu nhanh có thể trong vài tháng, nếu dài có thể vài năm hoặc vài chục năm. Ví dụ như ung thư cổ tử cung có thể tiến triển âm thầm trong khoảng 10-15 năm. Nhưng cũng có một số loại ung thư phát triển nhanh như ung thư phổi... Di căn là nguyên nhân gây tử vong chính của ung thư.

Dựa vào kích thước và mức độ di căn của khối u mà ung thư được chia thành nhiều giai đoạn khác nhau, thông thường từ một đến bốn. Phần lớn bệnh ung thư thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn sớm. Do đó, người bệnh có thể phát hiện bệnh muộn và dẫn đến khó khăn trong việc điều trị, tốn kém chi phí, khả năng kéo dài thời gian sống cũng giảm.

Hiện nay, nhiều loại ung thư chưa tìm ra nguyên nhân chính xác gây bệnh. Song theo bác sĩ Hải Bình, khoảng 80% các bệnh ung thư phát sinh liên quan đến môi trường sống. Do đó, các bác sĩ khuyến cáo mọi người nên có chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng ổn định, điều trị các bệnh lý mãn tính, khám sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư khi ở độ tuổi trung niên. Nếu gia đình có tiền sử mắc bệnh ung thư, các thành viên trong gia đình cần lưu ý thăm khám sàng lọc và tầm soát định kỳ. Nhiều loại ung thư có tiên lượng tốt nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm và điều trị kịp thời. Ví dụ như 90% trường hợp ung thư vú có thể chữa khỏi nếu phát hiện và điều trị sớm.

Ngọc An