Bác sĩ Chuyên khoa I Phan Huỳnh Tiến Đạt, Trung tâm Tiết niệu Thận học, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết, tuyến tiền liệt là một phần của cơ quan sinh dục nam, giữ nhiều chức năng nhưng quan trọng nhất là hỗ trợ tạo ra tinh dịch, sản xuất hormone và điều chỉnh lưu lượng nước tiểu.

Có thể nói, tuyến tiền liệt là cơ quan duy nhất trong cơ thể vẫn còn tiếp tục phát triển khi nam giới già đi. Tuyến tiền liệt của nam giới trưởng thành khỏe mạnh có kích thước bằng quả óc chó, tương đương 20 gam. Khi bước qua tuổi 45-50, kích thước có chiều hướng tăng dần lên 30 gam.

Mức độ phát triển của tuyến tiền liệt ở mỗi người không giống nhau. Đôi khi, tuyến tiền liệt có thể tăng gấp 3 lần kích thước tiêu chuẩn và hầu hết đều thuộc nhóm nam giới lớn tuổi. Với các trường hợp tuyến tiền liệt nặng tới 100 - 200 gram và đó là bất thường. Hầu hết là có liên quan đến bệnh đường tiết niệu như tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, viêm tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt...

Tuyến tiền liệt được hình thành từ tuần thứ 7 của thai kỳ, có cấu tạo gồm 30% mô sợi collagen và 70% mô tuyến. Nhờ đó, tuyến tiền liệt có thể co bóp dễ dàng và hỗ trợ xuất tinh. Do đặc điểm giải phẫu học nằm sâu trong xương chậu nên nam giới khó nhận biết sự thay đổi kích thước tuyến tiền liệt trừ khi được thăm khám hoặc gặp các vấn đề về đường tiết niệu gây ảnh hưởng đến dòng chảy của nước tiểu.

Tuy vậy, bác sĩ Tiến Đạt khuyên quý ông không nên căng thẳng khi kích thước tuyến tiền liệt tăng, bởi riêng kích thước chưa đủ nói lên tình hình sức khỏe của nam giới. Để chẩn đoán các bệnh lý phức tạp khác, bác sĩ còn cần phải dựa vào nhiều chỉ số khác. Ngoài siêu âm qua ngả trực tràng, chụp cộng hưởng từ (MRI) để khảo sát hình thái học, bác sĩ còn có thể đánh giá trên thang điểm Gleason. Thang điểm này dựa trên 5 độ mô học của hình thể tuyến cộng với 2 độ mô học chiếm tỷ lệ cao nhất. Điểm số càng cao, độ ác tính càng lớn. Bác sĩ cũng chỉ số dựa vào kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) để xác định nguy cơ ung thư. Khi chỉ số PSA bất thường, thăm khám bằng tay qua ngả trực tràng (DRE) cho kết quả nghi ngờ, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết tuyến tiền liệt để khẳng định chẩn đoán.

Do đó, ngoài quan tâm đến kích thước tuyến tiền liệt, nam giới nên chú ý đến những biểu hiện bất thường của đường tiết niệu. Cụ thể như: thường xuyên mắc tiểu, tiểu gấp, tiểu khó, tiểu yếu... Với trường hợp nghiêm trọng như bí tiểu, nam giới nên đi khám ngay. Đặc biệt chú ý các biểu hiện: đau sau khi tiểu hoặc xuất tinh, đau dương vật hoặc vùng giữa bìu và hậu môn, nặng bụng, tiểu máu, nước tiểu có mùi bất thường, ớn lạnh, đau mỏi cơ, sốt...

Để đảm bảo sức khỏe, chức năng tình dục và khả năng sinh sản, nam giới được khuyến khích khám tuyến tiền liệt định kỳ hàng năm khi bước vào tuổi 50. Những người thuộc nhóm nguy cơ cao như trực hệ về phía nam như ông nội, ông ngoại, cha, anh em ruột... có người bị ung thư tuyến tiền liệt, người da đen nên tầm soát sớm hơn, từ 45 tuổi.

Bác sĩ Tiến Đạt cho hay, không có biện pháp nào có thể giúp trì hoãn việc tăng kích thước tuyến tiền liệt. Bởi đây là quá trình phát triển tự nhiên của cơ thể, khi nồng độ hormone trong cơ thể giảm đi do yếu tố tuổi tác.

Tuy nhiên, việc duy trì lối sống lành mạnh được đánh giá là có lợi cho việc kiểm soát sức khỏe của tuyến tiền liệt. Nam giới nên hạn chế rượu bia và nước có gas, tránh các chất làm ngọt nhân tạo, tập thể dục thường xuyên và uống ít nước vào buổi tối. Bác sĩ có thể kê thuốc làm giảm kích thước tuyến tiền liệt và nếu tình trạng không chuyển biến tích cực có thể phẫu thuật khi người bệnh có triệu chứng từ trung bình cho đến nặng, bác sĩ Tiến Đạt chia sẻ thêm.

Hân Thái