Trả lời:

Bệnh mạch vành là tình trạng các động mạch vành mang máu nuôi cơ tim bị hẹp hoặc tắc do sự hình thành mảng xơ vữa (gồm cholesterol, chất béo, canxi và tế bào viêm), làm giảm lưu lượng máu giàu oxy đến cơ tim, gây ra thiếu máu cơ tim, đau ngực. Biểu hiện thường được mô tả là cảm giác bóp nghẹt, đè nặng hoặc thắt chặt ở vùng giữa ngực, đôi khi lan lên cổ, hàm, vai trái, cánh tay trái hoặc ra sau lưng. Triệu chứng thường xuất hiện khi người bệnh gắng sức như đi bộ nhanh, mang vật nặng, tập thể dục hoặc leo cầu thang... và giảm dần khi nghỉ ngơi. Một số người còn cảm thấy hụt hơi, nghẹt thở hoặc nặng ngực âm ỉ khiến họ phải dừng lại để lấy lại sức.

Tức ngực khi leo cầu thang ở người trung niên, đặc biệt tăng huyết áp như trường hợp của bác có thể là biểu hiện sớm của bệnh mạch vành. Leo cầu thang là hoạt động gắng sức điển hình khiến tim phải tăng cường bơm máu. Ở người bình thường, hệ mạch vành giãn nở để đáp ứng nhu cầu oxy tăng lên của cơ tim. Tuy nhiên, ở người có mạch vành bị hẹp, khả năng đáp ứng này bị giới hạn dẫn đến thiếu máu cơ tim và gây đau thắt ngực.

Cảm giác mệt, hụt hơi khi leo cầu thang không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của bệnh tim. Triệu chứng này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, thể trạng, cân nặng, bệnh lý phổi, thiếu máu hay lối sống ít vận động. Tuy nhiên, nếu tình trạng mệt xảy ra thường xuyên và ở mức độ không tương xứng với gắng sức có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm các vấn đề về tim mạch hoặc hô hấp.

Dưới đây là một số mốc tham khảo giúp bạn đánh giá tình trạng sức khỏe khi leo cầu thang:

Nếu không leo nổi một tầng lầu (khoảng 10 bậc) hoặc phải nghỉ giữa chừng vì đau ngực, khó thở, choáng váng thì đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy chức năng tim hoặc phổi đang bị suy giảm, cần đi khám sớm.

Trường hợp leo được khoảng hai tầng lầu liên tục (tương đương 20-25 bậc) nhưng xuất hiện cảm giác tức ngực, hụt hơi rõ có thể là biểu hiện sớm của thiếu máu cơ tim hoặc bệnh phổi mạn tính như phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Người bệnh cũng cần được khám chuyên khoa để kiểm tra chính xác.

Trường hợp leo được 4 tầng lầu (60-70 bậc) nhưng phải dừng lại vì mệt nhiều, đau thắt ngực, vã mồ hôi lạnh, chóng mặt hay khó thở, cũng không nên chủ quan. Những dấu hiệu này có thể liên quan đến bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim hoặc tăng huyết áp không kiểm soát cần được bác sĩ đánh giá chuyên sâu.

Nếu không điều trị kịp thời, bệnh mạch vành có thể tiến triển thành nhồi máu cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp hoặc đột tử. Tầm soát bệnh mạch vành nên được thực hiện ở người có nguy cơ cao, nhất là nam giới trên 45 tuổi hoặc nữ trên 55 tuổi có kèm các yếu tố nguy cơ tim mạch.

Điều trị bệnh tùy thuộc vào mức độ tổn thương mạch máu và triệu chứng của người bệnh. Trong giai đoạn sớm hoặc thể nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định thay đổi lối sống (giảm muối, giảm mỡ, bỏ thuốc lá, vận động đều đặn, kiểm soát cân nặng), kết hợp với điều trị thuốc. Trong những trường hợp mạch vành bị tổn thương nặng (thân chung động mạch vành trái hẹp từ 50%, các nhánh lớn khác hẹp từ 70% trở lên), người bệnh có chỉ định đặt stent động mạch vành để tái tưới máu cơ tim.

Nếu tổn thương phức tạp không thuận lợi cho việc can thiệp đặt stent như quá vôi hóa, tổn thương lan rộng, phối hợp nhiều nhánh động mạch vành, tổn thương van tim nặng kèm theo cần sửa chữa..., người bệnh có thể cần phẫu thuật bắc cầu nối chủ vành (CABG). Bác sĩ dùng mạch máu khỏe mạnh khác trong cơ thể làm cầu nối bắc qua đoạn mạch bị tắc, hẹp.

ThS.BS Nguyễn Thị Tuyết
Khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội