Các trường học ở Mỹ đã đi qua được một phần tư chặng đường của năm học 2021-2022. Hầu như tất cả các trường từ cấp tiểu học đến trung học, đại học đều đã mở cửa hoàn toàn. Tùy theo từng tiểu bang hoặc các khu học chính (school district) mà có các quy định khác nhau về việc có mở song song chế độ học online hoặc có bắt buộc đeo khẩu trang hay không? Tại trường Trung học nơi con tôi theo học, việc đeo khẩu trang là bắt buộc và có tùy chọn học online nếu phụ huynh muốn như vậy.
Tình hình tiêm vaccine hiện nay tại Mỹ là khoảng 70% giáo viên và 55% học sinh trên 12 tuổi đã tiêm đầy đủ hai mũi. Tại Mỹ, vaccine Pfizer đã được duyệt cho người trên 16 tuổi ngay từ đầu (khác với Moderna hay Johnson chỉ được duyệt cho người trên 18 tuổi) nên khi bắt đầu chiến dịch tiêm chủng, các học sinh đủ tuổi đã có thể tiêm ngay, khi tiểu bang có đủ vaccine cho đối tượng tuổi này, đa phần là bắt đầu vào tháng tư.
Đến cuối tháng năm, đối tượng 12-15 tuổi tiếp tục được phép tiêm. Từ đó đến nay đã có trên 55% trẻ trong độ tuổi này được tiêm vaccine. Tuần trước, FDA đã phê duyệt khẩn cấp vaccine Pfizer cho trẻ 5-11 tuổi trước làn sóng nhiễm mới.
Với tỷ lệ tiêm vaccine ương đối như trên, tình hình mở cửa trường học tại Mỹ thật ra lại rất an toàn. Năm ngoái, khi dịch bùng phát và chưa có vaccine, quy định của tiểu bang tôi sinh sống là nếu tỷ lệ test dương tính trên 4,3% thì trường học phải đóng cửa. Và đó là lý do mà cuối năm học 2019-2020 và toàn bộ năm học 2020-2021, các trường đã phải chuyển sang chế độ học online toàn phần hoặc "bán thời gian" (hybrid - nghĩa là hai ngày học ở trường, hai ngày học ở nhà) để đảm bảo giãn cách.
>> 'Bong bóng học đường' sau dịch
Tuy nhiên, năm học 2021-2022 này, số 4,3% đã không còn khả thi nữa. Với tỷ lệ tiêm vaccine đáng kể như hiện nay và tâm lý "sống chung với Covid", các trường học đã và đang mở cửa một cách an toàn mặc dù tỷ lệ test dương tính trong cộng đồng luôn không dưới 8-9%. Trong khu học chính với khoảng 5.000 học sinh, mỗi tuần chỉ phát hiện không đến 10 ca F0. Và hoàn toàn không có chuyện đóng cửa trường toàn bộ và cách ly rộng như trước đây. Các quy định được đề ra về việc nghỉ học và cách ly thể hiện sự chủ động thích nghi và ứng phó linh hoạt thấu tình đạt lý trong khi vẫn đảm bảo an toàn cho mọi người.
Nếu phát hiện là F0 thì yêu cầu cách ly tại nhà và quay trở lại trường học ít nhất là 10 ngày sau khi phát hiện nhiễm và không còn triệu chứng. F1 đã tiêm vaccine vẫn đi học bình thường, nhưng cần test kiểm tra, theo dõi sức khỏe. Đối với F1 chưa tiêm vaccine, nếu có triệu chứng cần đi test kiểm tra và cách ly tại nhà. Nếu trở thành F0 thì cần cách ly ít nhất là 10 ngày và hết triệu chứng trước khi trở lại đi học. Nếu test âm tính thì cần cách ly bảy ngày. F1 không có triệu chứng cũng cần test kiểm tra và cách ly bảy ngày.
Năm học này cũng mở ra các thách thức về việc vệ sinh trường học, nâng cấp hệ thống lọc không khí trong các máy sưởi, máy lạnh tòa nhà, giãn cách trong xe buýt đưa đón và chia ca giờ ăn trong căn tin trường học. Nhưng nói chung, Covid đã không tạo nên một đợt bùng dịch nào trong trường học như người ta lo sợ. Ở các trường tiểu học, dù học sinh chưa được tiêm vaccine, nhưng do tỷ lệ tiêm cho giáo viên và nhân viên cao cộng với việc nghiêm túc đeo khẩu trang và thực hiện giãn cách tốt nên các ca nhỏ lẻ vẫn diễn ra nhưng không có sự bùng dịch hay cách ly diện rộng. Hy vọng, sắp tới, với việc triển khai tiêm chủng cho trẻ 5-11 tuổi, tình hình sẽ càng có nhiều dấu hiệu tích cực hơn nữa.
>> 'Tôi mong con được đến trường'
Với kinh nghiệm của các trường học tại Mỹ, thiết nghĩ ở Việt Nam, tại những tỉnh thành đã có tỷ lệ tiêm vaccine cao, chúng ta có thể thận trọng nhưng tự tin mở cửa lại trường học một cách an toàn. Như tại TP HCM, với tỷ lệ test dương tính cộng đồng dưới 0,1%; tỷ lệ giáo viên, nhân viên trường học đã tiêm đủ hai mũi là trên 90%; và sắp tới đây là học sinh trên 12 tuổi được tiêm dự tính là trên 90% (những con số mơ ước của các khu học chính của Mỹ), thì ta có thể tự tin mở cửa trường.
Trong tâm thế "sống chung với Covid" ta không nên hoảng sợ đóng cửa và cách ly cả trường khi phát hiện một vài ca nhỏ lẻ, mà nên tận dụng truy vết và test nhanh để cô lập, thu nhỏ diện cách ly nhằm đảm bảo cho hoạt động của trường được trôi chảy thông suốt, không đứt gãy một cách không cần thiết.
Nước Mỹ đã chứng kiến hệ lụy tâm lý, sức khỏe, kiến thức... của hơn một năm học bị đóng cửa, xáo trộn, đứt gãy dưới nhiều hình thức và sẽ còn rất lâu mới có thể đánh giá toàn bộ những tác động này. Việt Nam có thể sẽ giảm được những hậu quả tiêu cực của việc đóng cửa trường dài hạn nếu ta có thể chủ động ứng phó và linh hoạt thích nghi.
Covid đã cho ta thấy việc trẻ được đến trường học là điều kiện tiên quyết để toàn bộ guồng máy xã hội có thể vận hành. Cho nên sẽ không thể nói đến một trật tự hay bình thường mới nếu điều kiện này không được giải quyết.
Và trên hết việc bao phủ vaccine và sự hợp tác, tuân thủ giãn cách 5K sẽ giúp chúng ta tự tin để dần trở lại hay tiệm cận đến mục tiêu bình thường mới đó.
Phạm Thiên Hà
>> Bạn đã sẵn sàng đưa con đến trường? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.