Tinh dầu quế thơm nồng, chất lượng của người Văn Yên

Nhờ hàm lượng và chất lượng tinh dầu cao, mùi thơm dịu, tinh dầu quế Văn Yên không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn được xuất khẩu sang Trung Quốc, Mỹ, Pháp, Bỉ... với số lượng hàng nghìn tấn mỗi năm.

Yên Bái hiện là vùng sản xuất tinh dầu quế lớn nhất cả nước với sản lượng khoảng 150-200 tấn mỗi năm. Vùng tinh dầu quế của tỉnh phần lớn tập trung tại huyện Văn Yên với 8 nhà máy. Mỗi năm, một nhà máy cho công suất khoảng 60-100 tấn. Ngoài ra, trên địa bàn còn có hàng trăm cơ sở chưng cất tinh dầu quế bằng phương pháp thủ công với năng suất trung bình mỗi năm khoảng 300-800 kg tinh dầu.

Tinh dầu quế Văn Yên được thu hoạch chủ yếu vào 2 mùa trong năm, là vụ hè (từ tháng 4 đến tháng 7) và vụ đông (từ tháng 9 đến tháng 11). Chất lượng tinh dầu ở mỗi vụ thường khác nhau. Vụ hè, tinh dầu thu được với số lượng nhiều và có mùi gần với mùi quế nhưng dễ bị bay, trong khi đó, vào vụ đông, sản lượng tinh dầu thu được ít hơn nhưng đặc, mùi và màu cũng đậm hơn.

Nếu trước đây, người dân Văn Yên thu hoạch quế chủ yếu là lấy vỏ thì sau này, nhờ công nghệ chế biến tinh dầu phát triển mà toàn bộ nguồn nguyên liệu từng bị loại bỏ gồm cành, ngọn, lá quế đều được tận dụng. Điều này không chỉ mang lại thu nhập cao hơn cho bà con mà còn giúp hạn chế tình trạng sâu bệnh phát triển từ đống rác quế và nguy cơ gây hại cho vườn quế khác.

Tại các nhà máy, để tạo ra tinh dầu quế, cành, lá, ngọn quế được thu mua ngay sau khi bà con chặt hạ, tỉa thưa cây. Nguyên liệu sau khi băm nhỏ sẽ được đưa vào hệ thống nồi hơi, sau đó, được điều khiển hoàn toàn bằng máy, kiểm soát vận hành theo đúng quy trình để tạo ra các mẻ tinh dầu đảm bảo chất lượng. Toàn bộ nguyên liệu sau chiết xuất được sử dụng làm nhiên liệu đốt cho nhà máy, hạn chế việc đổ thải ra môi trường, lại tiết kiệm chi phí chất đốt.

Với 2,7-3,2% tỷ trọng hàm lượng tinh dầu, chất lượng quế Văn Yên được đánh giá cao hơn so với các loại quế trồng ở những vùng khác. Cây quế Văn Yên giàu tinh chất cũng trở thành sản phẩm mà hầu hết các cơ sở chế biến lớn, quy mô tìm đến.

Nhờ tác dụng như chữa bệnh như ho, cảm cúm, các bệnh liên quan đến tiêu hóa; lại có thể dùng như một loại sản phẩm dưỡng da, tinh dầu quế Văn Yên có chỗ đứng ngày càng vững chắc trên thị trường. Hiện nay, tinh dầu quế Văn Yên còn được được tiêu thụ rộng rãi tại Trung Quốc, Mỹ, Pháp, Bỉ… với số lượng hàng nghìn tấn mỗi năm.

Phong Vân