Chế biến nhiều món ngon từ thịt lợn hun khói

Là món ăn được đồng bào dân tộc dùng quanh năm, thịt lợn hun khói có thể chế biến thành nhiều kiểu, từ xào, luộc tới nấu, kho..., cho hương vị thơm ngon, riêng biệt, khác với thịt tươi.

Thịt lợn hun khói vốn là món ăn truyền thống của người đồng bào vùng cao miền núi phía Bắc. Dịp lễ, Tết, những xâu thịt lợn hun khói treo trên gác bếp là thứ không thể thiếu của bà con. Thường ngày, các món ăn chế biến từ loại thịt này cũng xuất hiện thường xuyên trong bữa cơm gia đình. Ngoài giá trị về ẩm thực, thịt lợn hun khói còn là một nét biểu trưng văn hóa của người đồng bào nơi đây.

Cách làm thịt hun khói không quá khó nhưng đòi hỏi sự kỳ công và kiên nhẫn. Ban đầu, người làm chọn thịt heo vai, thịt mông, ba chỉ tươi đem làm sạch và xẻ dọc thành những miếng dài. Về gia vị ướp, ngoài muối, bột ngọt, đường, thì thảo quả, quế, mắc khén, sả, ớt, mật ong là những thứ không thể thiếu. Hỗn hợp gia vị được giã nhuyễn để có thể thẩm thấu sâu vào miếng thịt.

Sau khi khâu chuẩn bị, người làm nhanh tay trộn gia vị vào thịt rồi dùng tay đảo đều và ủ trong gùi hoặc thúng nan. Tùy vào tiết trời lạnh hay nóng mà thời gian ủ thịt dài ngắn khác nhau. Sau vài giờ đồng hồ, người làm lấy thịt ra, xâu bằng sợi lạt hoặc dây mây rồi đem treo lên giàn bếp.

Đặc trưng các góc bếp của người đồng bào vùng cao là thường xuyên đỏ lửa. Do đó, thịt được treo phía trên có thể đón hơi nóng và khói bếp liên tục. Tùy vào độ dày, mỏng của miếng thịt mà thời gian để tạo thành thành phẩm cũng khác nhau. Khi gặp khói và hơi ấm của lửa, miếng thịt săn lại, mỡ chảy bớt ra. Thông thường sau khoảng 5-7 ngày, thịt sẽ  đạt độ chín cần thiết và có thể sử dụng.

Sau khi gỡ xuống gác bếp, người đồng bào thường trữ thịt hun khói làm thức ăn cho cả năm. Hiện nay, do nhu cầu tiêu thụ thịt hun khói tăng nên thay vì treo lên gác bếp, bà con đem hun thịt trong lò, phía dưới đốt than hoa và mía đập dập để thịt có màu nâu sậm đẹp mắt, tỏa mùi thơm cuốn hút.

Ngoài cách ăn nhắm thông thường, người dân vùng cao chế biến thịt hun khói thành nhiều món lạ thơm ngon. Do thẩm thấu khói bếp trong suốt thời gian dài nên thịt chín từ bên trong. Do vậy, người nấu chỉ cần sơ chế đơn giản là hơ thịt qua lửa cho mềm để chế biến các món luộc, xào, nấu, kho...

Đối với người đồng bào, bữa ăn xuất hiện món thịt hun khói xào lá tỏi tươi hay lá chanh, khế, xào măng rất đưa cơm. Vào mùa cải đắng, bà con đem thịt hun khói thái lát mỏng và xào với loại rau này, rồi thêm chút gừng để tạo hương vị đậm đà.

 

 

Thịt lợn hun khói được chế biến thành nhiều món

 Quy trình làm thịt hun khói Cao Bằng.

Nếu không muốn ăn xào, người dùng có thể thái lát thịt rồi đem kho cùng các loại củ quả, hoặc ăn kèm dưa leo, chuối chát, lá mơ... Cầu kỳ hơn, người dân còn đem thui thịt hun khói cho toàn bộ bề mặt miếng thịt quăn lại, phần bì hơi vàng rồi rửa qua nước sôi. Tiếp đó, nguyên liệu được luộc chín rồi vớt ra, thái lát mỏng vừa ăn, chấm cùng nước mắm gừng pha nhạt.

Dù chế biến theo cách nào, thịt hun khói cũng chứa đựng nét riêng biệt trong món ăn của người đồng bào nói riêng và nền ẩm thực Việt Nam nói chung.

Vũ Đậu