Tôi từng có cơ hội ngồi xét duyệt hồ sơ tuyển thẳng vào trường Đại học nơi mình đang gắn bó và cũng có một số thời gian làm part-time cùng các bạn thế hệ 10X. Tôi thuộc thế hệ cuối 9X nhưng đôi khi lại phải suy nghĩ và thấy có phần kém cỏi so với đàn em, trước sự tiến bộ vượt bậc và giỏi giang gần như mọi mặt của các bạn.
1. Tư duy tốt
Trong một nhóm chuyên viết lách, có rất nhiều bạn chỉ tầm hơn 14 tuổi đã có thể có những chính kiến riêng, có những lối suy nghĩ rõ ràng, cách viết logic, một số đưa ra quan điểm rất hay về cuộc sống, đủ để thuyết phục tôi. Một số còn biết lồng ghép, kể một chuyện từ hài hước đến thực tế, tạo một lối diễn đạt vừa chất vừa riêng, phải nói là đột phá.
2. Giao tiếp tốt
Ngồi cùng phòng phỏng vấn để đi làm thêm, tôi nhận ra 8/10 bạn trẻ có cách trả lời rất tự nhiên và trình bày mạch lạc. Có bạn còn biết kể cả một câu chuyện hài làm cả phòng cùng cười rộ lên, khiến mọi người từ nhà tuyển dụng đến ứng viên đều trở nên gần gũi nhau, bầu không khí bớt căng thẳng hơn.
Không thiếu các bạn trẻ rất tự tin thuyết trình, phản biện giỏi trên các chương trình truyền hình hay trên các hội nhóm, truyền tải được động lực cũng như cung cấp các kiến thức mà các bạn tích lũy, học hỏi được.
3. Chủ động lựa chọn và có kế hoạch rõ ràng
Trong một chương trình truyền hình, một cô bé tên Bảo Ngọc cho biết đã bắt đầu khởi nghiệp từ năm bảy tuổi với khoảng 20 cốc chè bán cho những khách hàng thân quen. Sau đó, mạng lưới bán hàng của startup nhí được mở rộng thông qua mạng xã hội Facebook. Hiện tại, trung bình, Bảo Ngọc có thể bán được hơn 100 cốc/ ngày. Mỗi ngày, cô bé thức dậy từ 5h để nấu chè, để đảm bảo việc học không bị ảnh hưởng, cô bé chỉ bán vào ngày chủ nhật hàng tuần.
Về tỷ lệ chia lãi, cô bé chiếm 51% còn mẹ chỉ hưởng 49% lợi nhuận. Lãi ròng kiếm được, Bảo Ngọc dùng để phục vụ cho việc học và nhu cầu cá nhân. Trong khi thời 15-18 tuổi, tôi vẫn còn mộng mơ đủ thứ, chìm đắm trong ngôn tình, thì các bạn trẻ ngày nay đã biết lựa chọn rất kỹ trường cấp ba và đại học sau khi hỏi anh chị đi trước đã thành công, cùng các công cụ hỗ trợ Google, Facebook...
4. Tiếng Anh
Trong quá trình xét tiêu chí, tôi chợt nhận ra có rất là nhiều bạn có chứng chỉ IELTS từ 6.0 trở lên. Không chỉ ở thành phố, mà có nhiều bạn ở tình lẻ như tôi, cũng có trình độ tiếng Anh mà thế hệ anh chị phải ngưỡng mộ. Các bạn nắm bắt và nhận ra từ sớm xu thế phát triển, hội nhập của đất nước, toàn cầu hóa và hợp tác xuyên quốc gia.
>> Những đứa trẻ mắc kẹt trong mác 'thần đồng'
5. Ưu thế của thế hệ 10X
Có thể tới đây, nhiều người sẽ cho rằng đây chỉ là một số bộ phận thuộc kiểu "con nhà người ta", vẫn còn không ít bạn từ kỹ năng đến kiến thức đều tệ. Điều đó đúng, tôi không phủ nhận thực tế đó, nhưng dù sao nó cũng có nguyên nhân. Nếu những bạn thuộc diện "con nhà người ta" kia không trải qua quá trình học hỏi, tìm kiếm, tích lũy kiến thức, cũng như chịu khó va chạm để nâng cao kỹ năng, thì liệu họ có trình độ ổn như bây giờ không?
Hoặc một số lại cho rằng "biết đâu bố mẹ, gia đình họ thuộc dạng quyền thế, giàu có... thì cũng không có gì đáng tự hào và công bằng khi mà đem so sánh với những bạn con nhà nông dân, công nhân thấp cổ bé họng cả". Theo tôi, kể cả có như vậy, thì vẫn là một sự công bằng bởi vì bố mẹ, thậm chí thời ông bà họ chắc chắn cũng có những ngày tháng lam lũ, thăng trầm bôn ba, để có được ngày hôm nay, để con cái họ có điều kiện tốt nhất học tập và phát triển tốt nhất.
Vì thế, việc của thế hệ trẻ chúng ta là không nên đổ lỗi hoàn cảnh, xuất thân như thế nào bởi vì cá nhân mỗi chúng ta luôn ẩn chứa một sức mạnh tiềm tàng chỉ là bạn chưa đủ muốn để tìm cách. Hãy tận dụng sự phát triển công nghệ, chúng ta hoàn toàn có thể học hỏi, tìm kiếm được rất nhiều kiến thức hữu ích mà lại miễn phí. Tôi hoàn toàn lạc quan về tương lai của Việt Nam bởi tốc độ phát triển của công nghệ.
Nếu ngày trước, các bạn có thể thấy nguồn thông tin chỉ tập trung vào trong tay một vài cá nhân có quyền lực truyền thông, nhà xuất bản, nhưng bây giờ, ai cũng có thể tiếp cận được. Ví dụ như một học sinh lớp 6 cũng có thể viết bài trên blog cá nhân để nêu quan điểm và đạt được nhiều lượt xem. Thay vì chỉ đọc sách, nghe giảng trên trường, các bạn trẻ có rất nhiều thông tin trên internet, có thể tự tra cứu, tự kiểm chứng lấy chứ không tin hoàn toàn vào những gì được học trên giảng đường nữa.
>> Năm tư tưởng sai lầm khiến người trẻ đua nhau nhảy việc
6. Cơ hội nào cho thế hệ 8X, 9X?
Thế hệ 10X được tiếp xúc với công nghệ và thông tin rất dễ dàng, nên nền tảng của học sinh sẽ tốt hơn thế hệ 8X hay 9X ngày xưa. Tuy nhiên, chính vì thế mà các bạn trẻ sẽ nóng vội, luôn muốn có thành quả ngay lập tức, kiếm được tiền nhanh vì thông tin bây giờ dễ dàng. Họ nhìn thấy các anh chị 8X, 9X giờ kiếm được nhiều tiền là nghĩ mình cũng làm được như thế ngay mà không biết rằng đó là kết quả của vài chục năm nỗ lực, tích lũy.
Điều đó cũng không có nghĩa là thế hệ bây giờ sẽ giỏi hơn thế hệ ngày xưa, vì thời nào cũng có nhân tài. Càng trong thời điểm khó khăn, nhân tài xuất hiện càng nhiều, nên quan điểm của tôi là những người có tố chất kiệt xuất nhất hiện tại vẫn nằm trong thế hệ cũ. Thế hệ mới vẫn còn khá nhiều thời gian để trải nghiệm và tôi tin rằng, chúng ta sẽ cho ra đời những con người nổi tiếng thế giới.
Trong quản lý tri thức, có một khái niệm là độ bán phân rã của tri thức (half-life of knowledge), được hiểu là thời gian để một nửa lượng tri thức hiện hành trở nên vô giá trị do lỗi thời, bị thay thế. Kiến thức của bạn để càng lâu sẽ càng mất giá trị nếu bạn ngừng học hỏi (tùy theo kiến thức nào mà giá trị mất lâu hay nhanh). Theo đó, thế hệ 8X tốt hơn 7X, 9X tốt hơn 8X, 10X tốt hơn 9X... do họ được đào tạo trong môi trường kiến thức, kỹ năng cập nhật hơn (và cũng phù hợp với thời đại hơn). Đó là dòng chảy bình thường của cuộc sống.
Một học sinh phổ thông bây giờ cũng đã có thể có kiến thức uyên bác hơn một học giả hàng đầu thời trung cổ trong các lĩnh vực khoa học (kiến thức thuần túy chứ không bàn đến năng lực tư duy, sáng tạo).
Những người thành đạt nhất tôi biết không phải lúc nào cũng là những người có khởi điểm tốt nhất như học trường chuyên, đại học top đầu... mà là những người học hỏi không ngừng. Họ làm chậm lại quá trình trình mất giá trị này và bù đắp vào đó bằng kinh nghiệm thực tế của bản thân.
>> Ý kiến không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.
