TTƯT. BS. CKII Tạ Phương Dung (Phó Giám đốc Trung tâm Tiết niệu - Thận học, BVĐK Tâm Anh TP HCM) cho biết, thời gian gần đây, bệnh viện tiếp nhận nhiều ca bệnh suy thận có liên quan đến yếu tố tiền tăng huyết áp. Trong đó, có những bệnh nhân suy thận còn khá trẻ do huyết áp tăng cao không thể kiểm soát.

Minh Hằng (21 tuổi, Kiên Giang) bị đau đầu kéo dài, thường xuyên uống thuốc giảm đau nhưng không mấy cải thiện. Chị được chẩn đoán tăng huyết áp, chỉ số huyết áp tâm thu có khi lên tới 170-180 nmHg nhưng đáp ứng kém với thuốc điều trị. Kết quả chụp CT mạch máu toàn thân cho thấy, chị bị tắc động mạch dưới đòn bên phải, tắc động mạch thận bên trái cùng với thận trái teo nhỏ gây suy thận. Ngay sau đó, các bác sĩ hội chẩn can thiệp đặt stent động mạch thận, tái thông mạch máu để cứu quả thận.

Cũng rơi vào tình trạng huyết áp thường xuyên tăng cao (trên 150/90 mmHg) gây hại cho thận là trường hợp anh Quốc Việt (55 tuổi, TP HCM). Ngoài ra, anh còn hay bị chóng mặt, choáng váng, ù tai, mất thăng bằng, ngủ không ngon giấc và cảm giác ngứa ngáy triền miên. Lúc đầu, anh Việt nghĩ mình bị tiền đình nên uống thuốc hạ huyết áp và các thuốc bổ não nhưng không cải thiện. Sau thăm khám và làm các xét nghiệm, anh Việt bất ngờ khi được kết luận bị suy thận độ 3.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có 10% dân số bị ảnh hưởng bởi bệnh thận mạn tính. Hàng năm, bệnh lý này cướp đi hàng triệu sinh mạng và con số này có xu hướng gia tăng. Tại Việt Nam, hiện có khoảng 5 triệu người bị suy thận, khoảng 26.000 người bị suy thận mạn tính giai đoạn cuối phải chạy thận nhân tạo và 8.000 ca mắc mới mỗi năm.

Theo TTND. PGS.TS Nguyễn Thị Bạch Yến (Trưởng khoa Tim mạch, BVĐK Tâm Anh, Hà Nội), suy thận có nhiều nguyên nhân, trong đó, suy thận do tăng huyết áp chiếm khoảng 65 - 85%. Hơn nữa, huyết áp và suy thận có mối quan hệ vòng xoắn bệnh lý. Tăng huyết áp không kiểm soát có thể dẫn đến suy giảm chức năng của thận, gây suy thận và ngược lại khi chức năng của thận suy giảm, khả năng lọc máu kém, không thể đào thải các chất bài tiết ra ngoài sẽ gây áp lực lên thành mạch máu dẫn đến huyết áp tăng vọt.

Tình trạng huyết áp cao không kiểm soát kéo dài sẽ làm tổn thương và phá hủy các mạch máu trong cơ thể, làm giảm lượng máu cung cấp đến thận và các cơ quan khác. Huyết áp cao cũng sẽ gây phá hủy bộ lọc ở cầu thận, làm suy giảm chức năng thận, thận không thể loại bỏ các chất cặn bã, độc hại dư thừa ra ngoài theo đường tiểu. Khi có quá nhiều nước ứ đọng trong hệ mạch máu sẽ khiến huyết áp càng tăng cao hơn. Người bệnh suy thận, kèm huyết áp cao sẽ thúc đẩy bệnh tiến triển nặng hơn, có khả năng biến chứng suy thận mạn.

Suy thận mạn là biến chứng nặng nề nhất của các bệnh lý thận, gây rối loạn điện giải, tăng huyết áp khó điều chỉnh, thiếu máu mạn tính và tích tụ độc tố. Có khoảng 130 độc chất ứ đọng trong cơ thể người bệnh suy thận mạn, gây hại đến các hệ thống cơ quan như hệ thần kinh, tim mạch, cơ xương khớp, hệ miễn dịch, huyết học, nội tiết tố... Người bệnh phải chịu đựng cảm giác mệt mỏi, đau đớn kéo dài, giảm chất lượng sống, trở thành gánh nặng kinh tế cho gia đình và xã hội, thậm chí đối diện nhiều biến chứng nguy hiểm, nguy cơ tử vong cao.

Do vậy, để ngăn ngừa bệnh thận do huyết áp tăng, bên cạnh thăm khám sức khỏe định kỳ (6 tháng/lần), mọi người cần tuân thủ sử dụng thuốc điều trị theo chỉ định của bác sĩ để quản lý huyết áp ở mức an toàn (<140/90 mmHg).

Người bệnh cần kết hợp thay đổi lối sống như cần cân bằng chế độ làm việc và nghỉ ngơi, kiểm soát căng thẳng, duy trì chỉ số cơ thể (BMI) ở mức bình thường, bỏ hút thuốc, hạn chế rượu bia, dinh dưỡng lành mạnh, tăng cường rau xanh, trái cây tươi, uống đủ nước, hạn chế chất béo, muối, đường, thức ăn nhanh. Duy trì thói quen hoạt động thể chất với môn thể thao phù hợp, cường độ vừa phải, ít nhất 150 phút mỗi tuần. Hoạt động vừa giúp tăng cường hệ miễn dịch, sự dẻo dai cho các cơ bắp vừa giúp giảm huyết áp. Các môn thể thao dễ tập như đạp xe, bơi lội, đi bộ nhanh, yoga, earobic, bác sĩ Phương Dung khuyến nghị.

Quyên Phan

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi