Bà Trần Thị Tâm (60 tuổi) đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM khi có dấu hiệu đau ngực, khó thở khi gắng sức. Bà đã uống thuốc nhưng không cải thiện. Bà có bệnh nền đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu nên bác sĩ chỉ định chụp mạch vành với lượng thuốc cản quang tối thiểu (Cardiac Swing). Kết quả cho thấy, bà bị hẹp mạch vành lan tỏa, kéo dài từ vị trí thân chung động mạch đến đoạn liên thất trước, đoạn hẹp nhất lên đến 90%.

ThS.BS Võ Anh Minh, Trưởng đơn vị Can thiệp Mạch vành, Trung tâm Can thiệp mạch Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết trường hợp bà Tâm khó đạt được kết quả điều trị tối ưu nếu sử dụng phương pháp nong bóng, đặt stent thông thường do mạch máu bị vôi hóa nặng, nhiều vị trí có mảng vôi bám bao quanh lòng mạch (360 độ). Tình huống xấu có thể xảy ra như: nong bóng không nở, stent bị tuột ra khỏi bóng, stent nở không đúng vị trí hoặc stent nở không hoàn toàn và không áp sát thành mạch dẫn đến tạo huyết khối lấp mạch máu... Vì vậy, êkip tiến hành khoan cắt mảng xơ vữa trong lòng động mạch (Rotablator) trước khi đặt stent, kết hợp siêu âm trong lòng mạch (IVUS) đo lường kích thước mạch máu chính xác để chọn stent phù hợp, giảm thiểu biến chứng, phòng ngừa tái hẹp.

Với tốc độ quay lên đến 180.000 vòng một phút, mảng xơ vữa cứng được tán mịn thành những hạt nhỏ li ti và bị loại bỏ bởi các đại thực bào trong máu. Để thực hiện thủ thuật này, bác sĩ luồn ống thông đường kính khoảng 2 mm từ động mạch quay (ở cổ tay) đến vị trí xuất phát của động mạch bị hẹp. Tiếp đó, một sợi dây chuyên dụng được đưa vào, mang theo một mũi khoan đính kim cương kích thước 1,5 mm trượt tới vị trí cần khoan.

Từng đợt khoan diễn ra từ 5-10 giây hoặc 10-15 giây để đảm bảo trái tim được tưới máu liên tục, các mảng xơ vữa vỡ vụn với kích thước nhỏ hơn hồng cầu, không gây tắc mạch. Cuối cùng, bác sĩ mài bề mặt lòng động mạch nhẵn, trơn trước khi tiến hành nong bóng, đặt stent cho bệnh nhân.

Sau một giờ, mạch máu của bệnh nhân được mở rộng đến 4,5 mm tại vị trí thân chung động mạch, đạt kích thước 3,5 mm ở đoạn động mạch liên thất trước. Bệnh nhân được đặt stent tái thông dòng máu nuôi tim thành công, khỏe mạnh, xuất viện sau 2 ngày.

Bác sĩ Minh cho biết, trước khi tiến hành thủ thuật, bệnh nhân được đánh giá thể trạng tổng quát, khả năng co bóp của tim, xem xét tình trạng thiếu máu cơ tim. Trong quá trình thực hiện, bác sĩ phải theo dõi chặt chẽ huyết động học, mạch đập, huyết áp, tình trạng oxy trong máu, đặc biệt là nhịp tim lúc khoan cắt của bệnh nhân. Nhiều trường hợp chỉ sau một vài lần khoan từ 3-5 giây, bệnh nhân rớt nhịp tim, lúc đó bác sĩ cần rút mũi khoan trở lại ngay lập tức.

"Mỗi mũi khoan đi qua vùng tổn thương cần dứt khoát, giữ đủ thời gian để có thể tán mịn mảng xơ vữa, tránh trường hợp mảng xơ vữa chỉ nở tạm thời do sức nóng của mũi khoan, lòng mạch máu chưa thật sự thông thoáng đã dừng thao tác. Lúc này, mũi khoan có thể bị mắc kẹt khiến máu không chảy được, bệnh nhân có nguy cơ cao tử vong ngay trên bàn thủ thuật", bác sĩ Minh nhấn mạnh.

Thủ thuật khoan cắt mảng xơ vữa bằng mũi khoan kim cương là "cứu cánh" cho bệnh nhân bị tổn thương mạch vành có vôi hóa nặng, không thể thực hiện mổ bắc cầu do tuổi già, nhiều bệnh nền, nguy cơ phẫu thuật cao, hẹp lan tỏa nhiều nhánh và nhiều chỗ,...

Hầu hết những bệnh nhân áp dụng kỹ thuật này đều là ca bệnh nặng, cần chăm sóc chuyên biệt trước và sau thủ thuật. Tuy nhiên, hiện chưa có nhiều bệnh viện đủ điều kiện thực hiện kỹ thuật này vì cần hệ thống máy móc hiện đại, phối hợp liên chuyên khoa như: can thiệp mạch, phẫu thuật tim, hồi sức tim mạch, loạn nhịp tim... để hỗ trợ, phòng ngừa rủi ro.

*Tên nhân vật đã được thay đổi.

Gia Hưng