Chị Vũ Thùy Linh (40 tuổi, TP HCM) ăn bánh canh rồi uống một ly rượu mật ong. Một giờ sau, chị đau quặn bụng, cả người đỏ ửng, vã mồ hôi khắp người, lạnh run dữ dội. Thấy bệnh càng nặng, người thân đưa chị Linh đến BVĐK Tâm Anh TP HCM cấp cứu.
Bác sĩ CKI Phan Tuấn Trọng, khoa Cấp cứu, BVĐK Tâm Anh TP HCM, tiếp nhận người bệnh trong tình trạng cơ thể lạnh run, huyết áp tăng cao đến 200/130 mmHg (bình thường dưới 120/80 mmHg), tay bệnh nhân hơi ửng đỏ, ngứa. Bệnh nhân được chẩn đoán sốc phản vệ độ 3 với thức ăn, được tiêm thuốc chống sốc, thở oxy, kiểm soát tình trạng huyết áp tụt.
Sau cấp cứu, người bệnh được chăm sóc, điều trị tích cực tại khoa Hồi sức tích cực - Chống độc (ICU). Sau 2 ngày theo dõi, điều trị tích cực, bệnh nhân khỏe, không để lại biến chứng.
Bệnh nhân được cấp cứu kịp thời, thoát khỏi nguy kịch. Ảnh: BVĐK Tâm Anh TP HCM
Bác sĩ Đinh Tuấn Vinh, Khoa ICU, BVĐK Tâm Anh TP HCM cho biết, sốc phản vệ là một tai biến dị ứng nghiêm trọng. Nếu không phát hiện và xử trí kịp thời, người bệnh sẽ suy tuần hoàn, suy hô hấp, tử vong. Trường hợp của chị Linh nhờ người nhà đưa đến bệnh viện sớm, bác sĩ cấp cứu kịp thời nên thoát khỏi nguy kịch.
Hơn 70% biểu hiện sốc phản vệ thể hiện qua da
Theo bác sĩ Trọng, khi tiếp xúc một chất lạ, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ sản xuất ra nhiều kháng thể đặc hiệu chống lại chất lạ này. Tuy nhiên, nhiều trường hợp cơ thể phản ứng quá mức, khiến hệ miễn dịch khởi động chuỗi các phản ứng hóa học dẫn đến hiện tượng sốc phản vệ. Cơ thể có thể phản ứng phản vệ với nhiều tác nhân. Các chuyên gia chia thành 5 loại tác nhân chính: thuốc (kháng sinh, giảm đau chống viêm, giãn cơ, thuốc gây tê, gây mê,...), thực phẩm (trứng, hải sản, thịt bò,...), nọc động vật (nọc ong, nọc côn trùng,...), protein (kháng độc tố uốn ván, truyền máu,...), latex (cơ thể phản ứng quá mức với một số loại protein trong mủ cao su tự nhiên trong găng tay, bao cao su, thiết bị y tế,...).
Nhìn chung, hơn 70% trường hợp sốc phản vệ xuất hiện triệu chứng qua da. Vì sốc phản vệ là phản ứng dị ứng cấp tính nên khi phát hiện cần đưa người bệnh đi cấp cứu sốc phản vệ ngay. Nếu không được chẩn đoán, xử trí kịp thời, người bệnh nhanh chóng tử vong; hoặc rơi vào tụt huyết áp liên tục.
Sốc phản vệ do thức ăn hay thuốc uống thường khởi phát sau một giờ. Trong khi đó sốc phản vệ do tiêm thuốc chỉ trong vài phút, thậm chí vài giây, người bệnh đã ngưng tim. Dù bị sốc phản vệ theo đường ăn, đường uống hay tiêm thì kể từ khi bắt đầu khởi phát triệu chứng, huyết áp đều tụt rất nhanh.
Nhân viên y tế theo dõi dịch truyền cho bệnh nhân. Ảnh: BVĐK Tâm Anh TP HCM
Bác sĩ Trọng cho biết có 4 mức độ sốc phản vệ:
Mức độ 1: người bệnh chỉ có triệu chứng ở da như nổi mề đay, ngứa, đỏ ửng..., khoảng 20% trường hợp sốc phản vệ không xuất hiện các triệu chứng ở da hay niêm mạc, một số khác lại có dấu hiệu tụt huyết áp.
Mức độ 2: người bệnh bị phù mạch, khó thở hoặc thở nhanh nông, tức ngực, đau bụng, ỉa chảy, nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp.
Mức độ 3: người bệnh rơi vào nguy kịch với tình trạng thở nhanh, tím tái, rối loạn nhịp thở, co giật, mạch nhanh nhỏ và tụt huyết áp.
Mức độ 4: ngừng tuần hoàn, ngừng hô hấp hoặc những biến chứng muộn như viêm cầu thận, viêm cơ tim dị ứng, suy đa cơ quan dẫn đến tử vong.
Bác sĩ Trọng khuyến cáo, người dân ngay khi thấy cơ thể có dấu hiệu bất thường nên đi đến các bệnh viện để được xử trí cấp cứu kịp thời, tránh để tính mạng rơi vào nguy kịch. Nhiều trường hợp sau khi ăn uống bị đau bụng, ôn ói, nổi mề đay,... nhưng cứ nghĩ dị ứng, rối loạn tiêu hóa hay trúng gió nên tự mua thuốc uống, cạo gió tại nhà dẫn đến nguy kịch. Lúc này người bệnh đã rơi vào sốc phản vệ độ 3-4 cùng các biến chứng viêm cầu thận, viêm cơ tim, suy đa cơ quan,... khiến việc cứu lấy mạng sống và điều trị khó khăn.
* Tên nhân vật đã được thay đổi.
Nguyễn Trăm