Nay ba tuân thủ lối sống lành mạnh, ăn uống theo thực đơn có lợi cho tim, đi bộ 60 phút mỗi ngày, bỏ thuốc lá. Ngoài ra, ba còn tầm soát sức khỏe tim mạch 6 tháng một lần. (Thanh Hiền, Hà Nội).

Trả lời:

Bệnh lý nhồi máu cơ tim cấp xuất hiện khi có cục máu đông gây tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn động mạch vành - động mạch cung cấp máu, nuôi dưỡng tế bào cơ tim. Khi động mạch vành bị tắc sẽ ngăn cản dòng máu đến cơ tim, từ đó phá hủy hoặc làm chết một phần cơ tim tương ứng.

Về các yếu tố nguy cơ gây nhồi máu cơ tim cấp, có thể chia thành hai nhóm: nhóm yếu tố nguy cơ không thay đổi được và nhóm yếu tố nguy cơ có thể thay đổi.

Các yếu tố nguy cơ không thay đổi được bao gồm tuổi tác (tuổi càng cao nguy cơ càng tăng lên, cụ thể từ tuổi 70 trở đi, có đến 15% nam giới, 9% nữ giới có bệnh động mạch vành có triệu chứng và tăng lên 20% ở tuổi 80); giới tính (bệnh động mạch vành - căn nguyên của nhồi máu cơ tim - thường phổ biến và khởi phát sớm hơn ở nam giới); tiền sử gia đình ở bệnh nhân có xơ vữa động mạch.

Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được gồm: stress tâm lý, hút thuốc lá, thừa cân - béo phì, chế độ ăn nhiều cholesterol xấu, lối sống ít vận động, lạm dụng rượu bia, mắc một số bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu...

Như vậy, với việc tuân thủ lối sống lành mạnh, ba bạn đã loại bỏ được các yếu tố nguy cơ của bệnh. Thêm vào đó, việc ông thường xuyên tầm soát sức khỏe tim mạch định kỳ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ tái hẹp mạch vành, ngăn ngừa tình trạng nhồi máu cơ tim cấp.

Tuy nhiên, nhồi máu cơ tim cấp là biến cố nặng, cấp cứu của bệnh lý tim mạch, nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tim mạch, để lại các biến chứng nặng về sau. Bệnh thường xảy ra đột ngột, khó biết trước và dễ gây nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, nắm vững kiến thức sơ cứu nhồi máu cơ tim quan trọng giúp người bệnh vượt qua cơn nguy kịch kịp thời. Cách sơ cứu đúng khi bị nhồi máu cơ tim cấp như sau.

Đối với người bệnh:

Ngưng mọi hoạt động ngay lập tức: Từ từ ngồi hoặc nằm ở tư thế nửa ngồi, nửa nằm tại nơi gần nhất có chỗ tựa lưng hoặc tựa đầu để thư giãn. Việc gắng sức lúc này sẽ làm cho cơ tim bị tổn thương nặng hơn. Bạn cần cởi bỏ áo khoác, cà vạt hoặc khăn đang đeo trên người để giảm bớt cảm giác khó thở, mệt mỏi.

Giữ bình tĩnh: Khi cơn nhồi máu cơ tim cấp xuất hiện, bạn thường cảm thấy sợ hãi và mất bình tĩnh. Điều này càng làm cho tình trạng trở nên trầm trọng hơn. Sự bình tĩnh sẽ giúp bạn xử lý tình huống một cách hiệu quả.

Liên lạc ngay với trạm vận chuyển cấp cứu (115): Nếu không có điều kiện, cần có người nhà vận chuyển bệnh nhân. Không khuyến cáo bệnh nhân tự động lái xe đến bệnh viện.

Dùng thuốc cắt cơn đau thắt ngực: Nếu được bác sĩ kê đơn và mang thuốc theo bên người, bạn nên dùng ngay. Nhưng nếu trước đó, bác sĩ không kê cho bạn hai loại thuốc này, bạn không nên tự ý uống.

Nếu bạn là người xung quanh hoặc người nhà của bệnh nhân:

Trường hợp người bệnh còn tỉnh táo, hãy gọi cấp cứu (115) ngay lập tức; đặt người bệnh ở tư thế nửa nằm nửa ngồi, tựa lưng vào vật cứng; cởi bớt áo khoác, nới lỏng quần áo, cà vạt, khăn choàng cổ, nút áo, thắt lưng... cho thoải mái; giúp người bệnh thả lỏng vai và cánh tay, nhắm mắt, hít thở nhẹ nhàng bằng mũi, không cố hít sâu và nín hơi nhằm hạn chế căng cơ, mệt tim. Bạn cố gắng giúp người bệnh duy trì hơi thở chậm, đều như vậy cho đến khi xe cấp cứu tới nơi; không xoa dầu lên ngực người bệnh.

Nếu người bệnh có sẵn thuốc bên người, cho ngậm hoặc xịt dưới lưỡi nếu đau tức ngực. Nếu sau 5 phút mà người bệnh chưa giảm cơn đau ngực, có thể dùng thêm một liều nữa. Tiếp đó, nhanh chóng đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay, tuyệt đối không trì hoãn vì chậm trễ sẽ làm mất thời gian "vàng" cứu cơ tim (trong vòng một giờ đầu tiên sau nhồi máu cơ tim).

Trường hợp người bệnh bất tỉnh, hãy gọi cấp cứu (115) ngay lập tức và đưa bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất. Trong thời gian chờ xe cấp cứu tới, bạn có thể tiến hành sơ cứu bằng cách ép tim ngoài lồng ngực (Hồi sức tim phổi - CPR). Cách thực hiện như sau:

Đặt bệnh nhân nằm ngửa trên mặt phẳng cứng; kiểm tra đường thở xem có dị vật hay chất nôn ói trong mũi miệng hay không, nếu có thì móc sạch ra; ngửa cổ để đường thở thông thoáng. Nếu bệnh nhân nôn thì nghiêng đầu sang một bên để tránh hít sặc vào phổi; quỳ gối bên trái người bệnh, đặt hai tay chồng lên nhau và đặt trước ngực giữa xương ức (khoảng giữa hai vú, tính từ phần lõm cuối xương ức, lên 10cm); dùng lực đủ mạnh của hai cánh tay, ép xuống khoảng 2/3 độ sâu của lồng ngực (ép xuống khoảng 3-5cm) rồi nới lỏng tay. Bạn ặp lại động tác này liên tục 100 lần/phút (khoảng lần ép mỗi giây) để tăng co bóp tim, giúp tim hoạt động trở lại cho đến khi xe cấp cứu tới.

Nếu người bệnh không thở, thổi ngạt hoặc bóp bóng 2 lần liên tiếp, sau đó kiểm tra mạch. Nếu có mạch, tiếp tục thổi ngạt hoặc bóp bóng, trường hợp không có mạch, thực hiện chu kỳ ép tim, thổi ngạt theo tỷ lệ 30/2.

Động tác hồi sức tim phổi cần được tiến hành càng sớm càng tốt vì cứ mỗi một phút chậm trễ thì người bệnh mất đi 10% cơ hội được cứu sống. Nếu sau 10 phút ngưng tim mà bệnh nhân chưa được cấp cứu thì cơ hội sống thấp.

ThS.BS Nguyễn Tuấn Long
Khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội