Tinh dịch là chất dịch đặc tiết ra từ dương vật của nam giới khi xuất tinh trong hoạt động tình dục. Với các cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc thụ thai, một trong những xét nghiệm đầu tiên mà bác sĩ có thể sẽ yêu cầu là phân tích tinh dịch ở người chồng. Dù cả hai giới đều có thể gặp vấn đề về sinh sản nhưng ở nguyên nhân từ nam giới chiếm một nửa số trường hợp vô sinh và vô sinh nam thường xuất phát từ vấn đề về tinh trùng. Do đó, nam giới đang ở tuổi trưởng thành muốn kiểm tra tình trạng vô sinh sớm có thể thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ.

Trước khi kiểm tra tinh dịch, bác sĩ sẽ yêu cầu lấy mẫu tinh dịch bằng cách xuất tinh vào cốc ở phòng riêng tại bệnh viện hoặc có thể tự lấy mẫu tại nhà. Để đảm bảo các tiêu chuẩn, khi lấy mẫu tại nhà, cần giữ mẫu phẩm tinh dịch ở nhiệt độ phòng và mang tới phòng thí nghiệm trong vòng 1 giờ sau khi tinh trùng được giải phóng ra khỏi dương vật. Đôi khi bác sĩ sẽ cung cấp một loại bao cao su đặc biệt để thu thập tinh dịch nhưng lưu ý không sử dụng chất bôi trơn khi lấy mẫu vì điều này có thể gây ảnh hưởng đến sự di chuyển của tinh trùng.

Một số lưu ý trước khi lấy mẫu tinh dịch

Để đảm bảo số lượng tinh trùng, không quan hệ tình dục hoặc thủ dâm từ 2 đến 5 ngày trước khi làm xét nghiệm. Có hoạt động xuất tinh 2 tuần trước xét nghiệm để đảm bảo tinh trùng hoạt động tốt hơn.

Không uống rượu hay chất kích thích. Tham khảo ý kiến bác sĩ biết về bất kỳ loại thuốc hoặc thảo dược nào đang dùng như thuốc bổ sung testosterone, thuốc tăng cường cơ bắp...

Đôi khi bác sĩ sẽ cần nhiều hơn một mẫu tinh dịch để có được kết quả chính xác nhất, do đó cần cung cấp một mẫu khác trong vòng 2-3 tuần. Nguyên nhân là do các mẫu tinh dịch của cùng một người đàn ông có thể không giống nhau trong nhiều thời điểm.

Bằng việc quan sát mẫu tinh dịch dưới kính hiển vi, bác sĩ sẽ thu thập được các thông tin, bao gồm:

Nồng độ và số lượng tinh trùng: Trung bình mỗi lần xuất tinh, dương vật giải phóng khoảng 2-6ml tinh dịch, tương đương 15 triệu tinh trùng/ml, tức là khoảng 1/2 thìa đến 1 thìa cà phê. Nếu kết quả phân tích tinh dịch ít hơn con số này thì rất khó mang thai, có thể là túi tinh không hoạt động tốt, bị tắc hay gặp vấn đề về tuyến tiền liệt. Nếu lượng tinh dịch nhiều hơn thì nồng độ tinh trùng có thể bị loãng, không có khả năng sống sót cao.

Khả năng di chuyển của tinh trùng: Tinh trùng được coi là phát triển bình thường nếu sau một giờ xuất tinh, ít nhất 32% số lượng tinh trùng trong mẫu tinh dịch di chuyển về phía trước theo phương thẳng đứng. Ban đầu khi quan sát có thể thấy nồng độ tinh dịch đặc hơn và loãng dần sau 10 - 15 phút xuất tinh. Nếu quá đặc quánh thì tinh trùng rất khó di chuyển đến ống dẫn trứng.

Hình dạng, kích thước của tinh trùng: Tinh dịch được coi là khỏe mạnh khi có ít nhất 4% tinh trùng có hình dạng bình thường. Nếu số tinh trùng bình thường thấp tỷ lệ này sẽ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, khó thụ tinh để mang thai.

Độ pH của tinh trùng: Độ pH được coi là bình thường từ 7,1 đến 8,0. Độ pH thấp có nghĩa là tinh dịch có tính axit, còn mức cao là có tính kiềm. Độ pH bất thường có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng di chuyển của tinh trùng.

Kết quả phân tích tinh dịch không phải lúc nào cũng đưa ra kết quả chính xác về khả năng sinh sản, vì đôi khi, nam giới có số lượng tinh trùng thấp vẫn có thể có khả năng sinh sản và ngược lại. Do đó, khi phát hiện ra những bất thường từ mẫu tinh dịch, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu làm thêm các xét nghiệm khác để tìm ra vấn đề cụ thể về khả năng sinh sản bao gồm:

Xét nghiệm kháng thể tinh trùng nhằm cung cấp thêm thông tin về khả năng xâm nhập vào trứng của tinh trùng hoặc tốc độ và hướng bơi của chúng.

Xét nghiệm khả năng thâm nhập của tinh trùng (SPA): giúp kiểm tra khả năng phá vỡ thành bên ngoài để kết hợp với trứng của tinh trùng.

Thử nghiệm thâm nhập chất nhầy cổ tử cung (Pentrak): xác định xem tinh trùng có thể bơi tốt như thế nào trong chất nhầy cổ tử cung của phụ nữ để đến gặp trứng.

Bảo Bảo (Theo WebMD)