Virus u nhú ở người (HPV) là nguyên nhân phổ biến gây ung thư cổ tử cung. Loại virus lây truyền qua đường tình dục này cũng là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư vòm họng và lây lan từ người này sang người khác qua quan hệ tình dục bằng miệng.
Ung thư vòm họng xếp thứ 9 tại Việt Nam (hơn 6.040 người) và thứ 23 trên thế giới (hơn 133.350 người) về số ca mắc mới theo ước tính của Tổ chức Ung thư thế giới (Globocan) năm 2020.
Bác sĩ phẫu thuật đầu và cổ Brandon Prendes (Bệnh viện Cleveland Clinic, Mỹ) cho biết, ung thư miệng từ lâu có liên quan đến hút thuốc. Bên cạnh đó, HPV có liên quan trực tiếp đến một số bệnh ung thư vòm họng. Bệnh ung thư này đang gia tăng và có thể sớm vượt qua các trường hợp ung thư cổ tử cung mới.
Có thể mất đến 30 năm để ung thư vòm họng liên quan đến virus HPV xuất hiện. Bệnh này phổ biến nhất ở người lớn trong độ tuổi 40-60. Tuy nhiên, ung thư miệng thường lây lan nhanh chóng đến các hạch bạch huyết. Những bệnh nhân mắc loại ung thư này thường được chẩn đoán khi khối u ác tính đã di căn đến các hạch bạch huyết ở cổ. Các hạch bạch huyết sưng tấy và gây ra khối u ở cổ. Tổ chức Ung thư miệng của Mỹ báo cáo bệnh ung thư miệng đang phát triển nhanh nhất ở những người đàn ông khỏe mạnh 35-55 tuổi.
Theo số liệu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC Mỹ), hàng năm có 18.000 trường hợp ung thư vòm họng mới được chẩn đoán có khả năng liên quan đến HPV. Khoảng 10% nam giới và 4% phụ nữ bị nhiễm HPV ở miệng nhưng khoảng 1% có loại đặc biệt liên quan đến ung thư vòm họng HPV 16. Hầu hết thời gian, HPV tự biến mất và hầu hết mọi người không bao giờ biết họ mắc bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp virus HPV này lại gây ung thư vòm họng.
Triệu chứng ung thư vòm họng khó phát hiện
Tiến sĩ Prendes cho biết, các triệu chứng ung thư vòm họng liên quan đến HPV phần lớn có thể bị bỏ qua bởi vì chúng rất khó nhận biết. Nam và nữ giới nên đến gặp bác sĩ tai mũi họng nếu có bất kỳ triệu chứng nào kéo dài hơn hai tuần như khối u ở cổ, sưng tấy; đau tai, đau khi nuốt, ngáy, ăn uống khó khăn, thay đổi giọng nói, viêm họng, hạch bạch huyết mở rộng, giảm cân không rõ nguyên nhân.
Song, tiến sĩ Prendes cho biết, ung thư vòm họng liên quan đến HPV đáp ứng tốt với phẫu thuật và tia xạ. Khoảng 90-95% các trường hợp được chẩn đoán có tỷ lệ sống sót sau 5 năm. Nguy cơ hàng đầu trong việc lây nhiễm virus HPV qua đường miệng và phát triển ung thư vòm họng là có nhiều bạn tình và thường thực hiện oral sex. Có số lượng bạn tình nhiều sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh cho cả nam và nữ.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy, phụ nữ ít bị ung thư vòm họng do HPV hơn vì họ có thể phát triển một phản ứng miễn dịch để chống lại ung thư cổ tử cung. Nam giới không có khả năng miễn dịch giống như vậy.
Theo tiến sĩ Prendes, hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ phát triển ung thư vòm họng và giảm đáp ứng với điều trị ở những bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vòm họng liên quan đến HPV. Những người có có nguy cơ cao nhất nếu hút ít nhất một gói mỗi ngày trong 10 năm.
Cách hạn chế rủi ro mắc ung thư vòm họng
Tiến sĩ Prendes đưa ra những cách giúp nam và nữ giới hạn chế nguy cơ mắc ung thư vòm họng do HPV như hạn chế số lượng bạn tình: nguy cơ mắc ung thư vòm họng tăng khi số lượng bạn tình nhiều, nhất là oral sex. Bạn nên sử dụng bao cao su để vệ chính mình và đối tác. Tiêm chủng cho trẻ em và thanh niên: nam và nữ trong độ tuổi 9-45 tiêm vaccine HPV có thể ngăn ngừa nhiễm trùng do HPV và có khả năng làm giảm nguy cơ phát triển các bệnh ung thư liên quan đến loại virus này.
Thăm khám sức khỏe định kỳ: bác sĩ sẽ sờ cổ, khám cổ họng và kiểm tra miệng, từ đó có thấy những bất thường ở lưỡi và amidan nếu một người có nguy cơ mắc bệnh. Bỏ thuốc lá và giảm uống rượu cũng giúp giảm nguy cơ mắc ung thư vòm họng.
Kim Uyên
(Theo Health.clevelandclinic, Globocan)