ThS.BS Trần Quốc Việt, khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết thông tin trên, thêm rằng chất lượng không khí kém khiến cơ thể tiếp xúc với nồng độ cao các chất ô nhiễm như ozone (O3), nitơ dioxide (NO2), lưu huỳnh dioxide (SO2), carbon dioxide (CO2), nhất là bụi mịn. Các chất ô nhiễm được sinh ra từ các hoạt động gây ô nhiễm không khí như xây dựng, khí thải nhà máy, khí thải từ các phương tiện giao thông, đốt rác, đốt rơm rạ hoặc than củi... Các yếu tố môi trường khác như trái đất nóng lên, hiệu ứng nhà kính hoặc biến đổi khí hậu cũng góp phần làm tăng nồng độ bụi mịn.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hướng dẫn về chất lượng không khí 2021 và ngưỡng đối với 6 chất ô nhiễm không khí, trong đó khuyến nghị nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình hàng năm là 5 micromet/m3.

Trang IQAir ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình tại Việt Nam năm 2023 cao gấp 5,9 lần khuyến cáo chất lượng không khí hàng năm của WHO.

Bác sĩ Việt giải thích khi hít thở, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi, tuần hoàn và hệ thống tim mạch. Hầu hết hạt PM10 (đường kính 2,5-10 micromet) lắng đọng trong khoang mũi và đường hô hấp trên. Tuy nhiên hạt PM2.5 (đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micromet) có thể xâm nhập vào phế nang phổi và đi vào máu.

Nghiên cứu của Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) cùng nhiều tổ chức khác cho thấy tiếp xúc với nồng độ PM2.5 tăng cao trong vài giờ đến vài tuần có thể gây ra các cơn đau tim liên quan đến bệnh tim mạch và tử vong. Tiếp xúc lâu dài có thể dẫn đến tăng nguy cơ tử vong do tim mạch và giảm tuổi thọ.

Bác sĩ Việt cho hay chất ô nhiễm trong không khí có thể làm suy yếu chức năng của mạch máu, đẩy nhanh quá trình vôi hóa động mạch. Các mảng xơ vữa hình thành và phát triển ở thành mạch gây thu hẹp lòng động mạch dẫn tới giảm lưu lượng máu nuôi cơ quan, nhất là tim và não. Khi dòng máu khó lưu thông, tim phải bơm máu nhanh và mạnh hơn dẫn tới huyết áp tăng. Khi mạch máu bị tổn thương, cơ thể dễ phản ứng tạo ra các cục máu đông dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng như huyết khối tĩnh mạch sâu và biến chứng thuyên tắc phổi.

Tiếp xúc với khói bụi từ khí thải của phương tiện giao thông cũng dễ khiến thai phụ bị tăng huyết áp. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây sinh non, trẻ nhẹ cân bệnh tật, thậm chí là nguy cơ tử vong ở thai phụ và thai nhi. Trẻ nhỏ cũng dễ gặp các vấn đề sức khỏe tim mạch khi sống trong bầu không khí ô nhiễm.

Báo cáo về chất lượng không khí trên thế giới của State of Global Air hợp tác Quỹ Nhi đồng liên hợp quốc (UNICEF), cho thấy ô nhiễm không khí gây ra khoảng 8,1 triệu ca tử vong trên toàn cầu vào năm 2021. Tiếp xúc với ô nhiễm không khí là yếu tố gây nguy cơ tử vong thứ hai trên toàn cầu đối với trẻ em dưới 5 tuổi, có liên quan đến hơn 700.000 ca tử vong.

Bác sĩ Việt hướng dẫn các biện pháp giảm ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đến sức khỏe như sử dụng máy lọc không khí trong nhà, khi ra đường nên đeo khẩu trang, tránh tới những khu vực xây dựng hay có lưu lượng giao thông lớn, chế độ ăn uống khoa học tăng sức đề kháng, chú trọng các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa (quả mọng, rau xanh). Mỗi người nên tập luyện thể dục thể thao đều đặn để nâng cao sức khỏe tổng thể. Khám sức khỏe định kỳ có thể giúp phát hiện sớm các vấn đề bất thường. Khi theo dõi chỉ số không khí cảnh báo ô nhiễm, hãy đóng cửa sổ nhà cửa, văn phòng, hạn chế ra ngoài trời, nhất là khu vực xây dựng, mật độ giao thông cao.

Ly Nguyễn