Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) xảy ra khi cục máu đông hình thành ở một hoặc nhiều tĩnh mạch sâu trong cơ thể, thường là ở chân. Nếu cục máu đông tan ra, di chuyển đến phổi, người bệnh sẽ dễ mắc phải biến chứng như thuyên tắc phổi, hội chứng hậu bạch tạng hoặc tử vong. Theo CDC (Mỹ) ước tính có từ 10–30% những người được chẩn đoán mắc bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu sẽ gặp các biến chứng tử vong trong vòng một tháng.
Chuyên gia y tế cho biết, tình trạng huyết khối tĩnh mạch sâu thường xuất hiện cảm giác đau, sưng chân hoặc đôi khi không mang triệu chứng cụ thể nào. Chính vì vậy, bệnh rất khó để nhận biết, khiến người bệnh chủ quan. Dưới đây là những yếu tố tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh.
Ít vận động
Các tĩnh mạch phát triển mạnh khi hoạt động và mỗi khi cơ co lại, chúng sẽ giúp di chuyển máu qua hệ thống mạch máu. Vì nguyên nhân này, những người thuộc nhóm công việc văn phòng thường xuyên ngồi nhiều hoặc những người ít vận động, ngồi nhiều hoặc thường xuyên nằm lâu sẽ dễ mắc phải bệnh lý này. Bởi khi chân không được cử động trong thời gian dài, lượng máu không được lưu thông sẽ tích tụ ở chi dưới và vùng xương chậu, gây nên nguyên nhân cục máu đông.
Không uống đủ nước
Huyết tương là thành phần chính của máu và chúng có đến 90% là nước. Nếu cơ thể bị thiếu nước sẽ khiến máu trở nên đặc, khó chảy qua các tĩnh mạch một cách bình thường. Đối với trường hợp mắc bệnh suy giãn tĩnh mạch thì tình trạng mất nước có thể làm cho bệnh trầm trọng hơn. Để tránh bị mất nước, điều quan trọng là phải uống nhiều chất lỏng (bao gồm nước, trà thảo mộc và nước ép trái cây...) mỗi ngày, đặc biệt tránh uống trà, cà phê vì hàm lượng caffein có thể gây mất nước.
Tăng cân
Béo phì là một yếu tố nguy cơ cao của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu ở cả hai giới. Nguyên nhân do tình trạng thừa cân làm tăng áp lực trong các tĩnh mạch ở xương chậu, chân. Theo một số nghiên cứu cho thấy những người béo phì có gần gấp đôi nguy cơ mắc bệnh so với những người không béo phì. Đặc biệt, nguy cơ phát triển bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu cao gần gấp 6 lần ở những phụ nữ có BMI từ 35 kg/m2 trở lên.
Huyết khối tĩnh mạch sâu thường xuất hiện cảm giác đau, sưng chân. Ảnh: Freepik
Thai kỳ
Thời kỳ mang thai cũng góp phần mang đến nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu. Bởi khi bào thai phát triển bên trong tử cung, áp lực lên tĩnh mạch ở chân hay xương chậu của phụ nữ sẽ tăng lên. Thai phụ sẽ có nguy cơ gặp phải tình trạng này cao hơn trong suốt thời kỳ mang thai hoặc trong 6 tuần sau sinh.
Ngoài ra, một số phụ nữ từng mắc một số rối loạn máu di truyền, chẳng hạn như rối loạn antithrombin sẽ có nguy cơ mắc huyết khối tĩnh mạch sâu trong thai kỳ cao hơn so với những phụ nữ khác.
Bệnh viêm ruột
Bệnh viêm ruột (IBD) ảnh hưởng đến hơn 3 triệu người trưởng thành ở Mỹ. Những bệnh nhân được chẩn đoán mắc IBD có nguy cơ hình thành huyết khối cao gấp 3-4 lần so với những người bình thường. Chuyên gia y tế lý giải, bản chất tăng đông của bệnh viêm ruột có thể bắt nguồn từ sự tác động lẫn nhau phức tạp của nội mô, tiểu cầu, dòng chảy đông máu. Ngoài ra, tình trạng viêm ruột có thể khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong việc ăn uống. Theo thời gian, người bệnh có thể nhận được ít chất dinh dưỡng, như protein hoặc vitamin. Điều này có thể làm tăng khả năng bị đông máu.
Thuốc tránh thai
Biện pháp tránh thai bằng nội tiết tố có chứa hormone estrogen có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông; góp phần gây ra bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu. Tuy nhiên, rủi ro này chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ là rất nhỏ. Cụ thể là 10 trong số 10.000 người mỗi năm. Nguyên nhân do hàm lượng estrogen vì chúng sẽ làm tăng mức độ của các yếu tố đông máu.
Hút thuốc lá
Những người hút thuốc lá thường xuyên có nhiều khả năng phát triển bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu hơn những người chưa bao giờ hút thuốc hoặc đã ngừng hút thuốc. Theo nhiều nghiên cứu cho thấy lượng nicotine trong thuốc lá sẽ làm tăng số lượng tiểu cầu trong máu; làm cho chúng kết dính lại với nhau và làm trầm trọng thêm tình trạng cục máu đông. Biểu hiện dễ nhận biết ở những người hút thuốc mắc bệnh huyết khối tĩnh mạch là thường xuyên bị chuột rút hoặc đau chân.
Cholesterol cao
Tình trạng cholesterol cao cũng có thể dẫn đến sự hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch. Chuyên gia cho biết, khi cholesterol xấu tích tụ lâu ngày trong máu, sẽ tạo thành các mảng lớn. Sự tích tụ này làm hẹp đường dẫn máu, gây áp lực lên các thành động mạch bị tổn thương, sau đó có thể dẫn đến vỡ và hình thành nên cục máu đông.
Huyền My (Theo Medical News Today, Mayo Clinic)