Xơ vữa động mạch là nguyên nhân chính gây ra các bệnh tim mạch (CVD). Đây là một căn bệnh trong đó các mảng bám được tạo thành từ chất béo, cholesterol, canxi và các chất khác tích tụ trong thành động mạch. Xơ vữa động mạch thường không gây ra triệu chứng cho đến giai đoạn tiến triển, mảng xơ vữa động mạch bị vỡ và hình thành cục máu đông. Tình trạng này rất nguy hiểm vì có thể gây ra cơn đau tim hoặc đột quỵ. Dưới đây là những yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch:
Cholesterol cao
Cholesterol là một chất béo có trong máu và đóng vai trò thiết yếu trong cách thức hoạt động của các tế bào trong cơ thể. Tuy nhiên, quá nhiều cholesterol trong máu có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Ngoài ra, nồng độ lipoprotein mật độ thấp (LDL) tăng cao cũng được chứng minh có liên quan chặt chẽ đến sự phát triển của chứng xơ vữa động mạch.
Cao huyết áp
Tăng huyết áp là một trong những yếu tố nguy cơ của xơ vữa động mạch. Nguyên nhân dẫn đến hình thành mảng xơ vữa động mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp là do sự rối loạn chức năng nội mạc, thúc đẩy quá trình chết theo chương trình của các tế bào nội mạc mạch máu. Theo nhiều nghiên cứu trên những bệnh nhân đã bị hẹp mạch máu do xơ vữa động mạch cho thấy, quá trình apoptosis (cơ chế thường được lập trình của tế bào chết) do cao huyết áp có thể góp phần khiến các mảng xơ vữa dễ nứt, tạo huyết khối, gây nên hội chứng vành cấp.
Tăng huyết áp có thể gây ra nhiều áp lực lên mạch máu, từ đó làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Ảnh: Freepik
Tăng đường huyết
Nhiều nghiên cứu cho thấy, những bệnh nhân bị tiểu đường thường có lượng đường trong máu cao. Về lâu dài, tình trạng này có thể làm tăng lắng đọng chất mỡ ở thành mạch và làm chậm dòng chảy của máu. Sự lắng đọng mỡ này có thể phát triển thành mảng xơ vữa gây hẹp tắc các động mạch nuôi tim và nuôi cơ thể.
Ngoài ra, những người mắc bệnh tiểu đường cũng nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ cao gấp đôi. Vì thế, các bác sĩ thường khuyến cáo người bệnh tiểu đường cần hết sức cẩn thận không chỉ với đường mà còn cả chất béo và cholesterol trong thực phẩm họ ăn.
Hút thuốc lá
Thói quen hút thuốc lá có thể làm hỏng và thắt chặt các mạch máu, tăng mức cholesterol và tăng huyết áp; từ đó ngăn oxy đến các mô của cơ thể. Theo nhiều nghiên cứu cho thấy những người hút thuốc trên 60 tuổi có nguy cơ xơ vữa động mạch tăng gấp đôi so với những người không hút thuốc.
Đối với những người dưới 60 tuổi, nguy cơ còn cao gấp năm lần. Ngoài nguy cơ mắc bệnh tim mạch, hút thuốc có liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh thận mạn tính (CKD).
Tuổi tác
Khi cơ thể già đi, nguy cơ xơ vữa động mạch sẽ tăng lên do các yếu tố di truyền hoặc lối sống khiến mảng bám tích tụ dần trong động mạch. Ở nam giới, nguy cơ xơ vữa động mạch sẽ tăng lên sau 45 tuổi; trong khi ở phụ nữ sẽ xuất hiện sau 55 tuổi.
Căng thẳng
Nghiên cứu chỉ ra rằng tâm lý căng thẳng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh xơ vữa động mạch, bao gồm đột quỵ và đau tim. Theo các nhà khoa học, tình trạng căng thẳng có thể làm giảm đường kính mạch máu, từ đó góp phần làm tăng huyết áp. Nếu tình trạng căng thẳng mạn tính và tâm trạng tiêu cực xuất hiện dày đặc sẽ dẫn đến sự hình thành mảng bám trong động mạch (AS).
Ngưng thở khi ngủ
Chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) gây ra những nguy hiểm cho sức khỏe như tăng huyết áp, trầm cảm và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ hoặc đái tháo đường. Những yếu tố này là nguy cơ hình thành nguy cơ gây xơ vữa động mạch. Theo thời gian, người bị ngưng thở khi ngủ sẽ xuất hiện tình trạng suy giảm về sức khỏe, thậm chí có thể gây ra đột quỵ.
Huyền My (Theo HRI, Cleveland Clinic, News Medical)