Anh Duy Tùng (46 tuổi, Long An) vẫn uống thuốc huyết áp theo toa cũ đều đặn nhưng gần 3 năm không tái khám. Đầu tháng 4, anh khởi phát cơn đau ngực lan ra sau lưng, khó thở, vã mồ hôi, nôn ói. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, bác sĩ cho biết anh bị nhồi máu cơ tim cấp do tắc động mạch vành trái. Tình trạng tăng huyết áp lâu ngày làm tăng xơ vữa động mạch, hình thành cục máu đông, gây hẹp tắc lòng mạch dẫn đến đột quỵ tim. Ngoài ra, chức năng co bóp cơ tim (EF) còn 40% (chỉ số bình thường trên 60%) cho thấy anh bị suy tim độ II.

Đây là hệ quả của tình trạng tăng huyết áp diễn tiến trong thời gian dài. Anh Tùng được can thiệp nong mạch vành khẩn cấp và điều trị nội khoa ổn định huyết áp, ngăn suy tim tiến triển.

Phát hiện tăng huyết áp trong lần đi tiêm vaccine Covid-19 từ 2 năm trước nhưng anh Minh Nghĩa (30 tuổi, Bình Dương) không điều trị vì nghĩ bệnh nhẹ, cơ thể vẫn khỏe mạnh. Gần đây, anh thường xuyên đau đầu, khó ngủ nghĩ do stress nên cũng không đi khám.

Ngày 13/4, khám sức khỏe định kỳ theo công ty, bác sĩ thông báo anh suy thận độ 2. Bác sĩ lý giải khi bị tăng huyết áp kéo dài không được kiểm soát, áp lực dòng máu tới thành mạch lớn, khiến các mạch máu bị giãn, yếu dần trong đó có mạch máu ở thận, từ đó làm suy giảm chức năng thận.

Chị Thanh Loan (quận Phú Nhuận, TP HCM) bất ngờ khi nghe bác sĩ thông báo con trai 10 tuổi tăng huyết áp. Gần đây, thỉnh thoảng bé bị nhức đầu, mặt đỏ bừng, chóng mặt. Chị nghĩ do thời tiết nắng nóng, bé vui chơi hoạt động nhiều nên mệt. Sau khi nghỉ ngơi thì bé khỏe khoắn, chạy nhảy bình thường nên chị không thăm khám. "Tôi tưởng huyết áp cao chỉ gặp ở người già chứ trẻ con không thể mắc", chị Loan nói.

ThS.BS Huỳnh Thanh Kiều, Trưởng khoa Nội tim mạch 1, BVĐK Tâm Anh TP HCM cho biết, không chỉ các bệnh nhân trên, rất nhiều người bị tăng huyết áp lâu năm gặp phải biến chứng suy tim, hẹp mạch vành, cơn thiếu máu não thoáng qua, sa sút trí tuệ, nhồi máu cơ tim và đột quỵ não. Nguyên nhân chủ yếu do người bệnh dùng một toa thuốc huyết áp nhiều năm liền không tái khám, thậm chí tự mua thuốc uống nên bệnh không được kiểm soát đúng cách. Đáng lo ngại hơn, nhiều người còn lầm tưởng huyết áp cao chỉ gặp ở người lớn tuổi nên chủ quan không điều trị hoặc tự ý ngưng thuốc khi thấy huyết áp ổn định.

"Phần lớn bệnh tăng huyết áp là vô căn và không có triệu chứng rõ ràng. Chỉ một số ít bệnh nhân có biểu hiện nhức đầu, chóng mặt, ù tai, mặt đỏ bừng, buồn nôn, lo lắng... Nhiều trường hợp đột tử do vỡ mạch máu não nhưng trước đó hoàn toàn khỏe mạnh, không biết có bệnh huyết áp cao", bác sĩ Kiều chia sẻ.

Nguyên nhân gây tăng huyết áp thứ phát chiếm tỷ lệ khoảng 10-15%, chủ yếu do bất thường động mạch thận, thận đa nang, viêm cầu thận cấp, viêm đài bể thận... Ngoài ra, một số bệnh lý tim mạch (hẹp eo động mạch chủ, Takayasu...), nội tiết (cường giáp, nhược giáp, tăng sinh tuyến thượng thận bẩm sinh, cường Aldosterone...) cũng có thể gây tăng huyết áp thứ phát. Bệnh có thể biểu hiện sớm ở người trẻ.

Trong khi đó, tăng huyết áp nguyên phát không xác định rõ nguyên nhân, chiếm đa số. Bệnh có liên quan với tình trạng thừa cân béo phì, chế độ ăn mặn nhiều muối và dầu mỡ, ít vận động, stress...

Bác sĩ Kiều nhấn mạnh, người bệnh tăng huyết áp cần phải uống thuốc hằng ngày. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân nên tái khám để bác sĩ đánh giá triệu chứng, có thể yêu cầu thêm xét nghiệm máu, nước tiểu, siêu âm tim, chụp cắt lớp vi tính... Từ đó, bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng thuốc, đổi thuốc mới nếu cần.

Trẻ có tiền sử gia đình tăng huyết áp, thừa cân, béo phì, thường xuyên tiếp xúc khói thuốc lá... nên kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ hằng năm để phát hiện sớm bất thường, can thiệp kịp thời.

Theo thống kê của Viện Tim mạch Quốc gia tại Đại hội tim mạch lần thứ 18, năm 2022, 25% người Việt trưởng thành bị tăng huyết áp, tức cứ 4 người trưởng thành thì một mắc bệnh. Bệnh đang trẻ hóa với rất nhiều bệnh nhân trong độ tuổi lao động, trong đó có khoảng từ 25-47% người từ 25 tuổi trở lên. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thờ ơ, chủ quan không thăm khám, điều trị.

Thu Hà

* Tên nhân vật trong bài viết đã được thay đổi.