Theo ThS.BS.CKI Phạm Thị Bảo Yến, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM (IVF Tâm Anh TP HCM), vợ chồng kết hôn một năm (6 tháng với người vợ ngoài 35 tuổi) quan hệ tình dục đều đặn mà không có thai được xác định là vô sinh hiếm muộn. Nguyên nhân có thể đến từ vợ, chồng với tỷ lệ tương đương nhau hoặc cả hai. Một số trường hợp vô sinh khi chưa từng mang thai, số khác vô sinh sau khi từng có thai hoặc sinh con.

Bác sĩ Yến cho hay các nguyên nhân phổ biến gây vô sinh hiếm muộn ở phụ nữ gồm:

Rối loạn phóng noãn là nguyên nhân phổ biến dẫn đến vô sinh nữ. Tình trạng này khiến noãn (trứng) không rụng hoặc không rụng thường xuyên, tinh trùng không thể gặp trứng để thụ tinh. Vấn đề này có thể do các bất thường ở buồng trứng hoặc liên quan đến quá trình điều hòa các hormone sinh sản ở vùng dưới đồi hoặc tuyến yên gặp phải trục trặc.

Bệnh lạc nội mạc tử cung tuy lành tính nhưng nếu phát triển tại vòi trứng có thể làm tắc ống dẫn trứng. Khối lạc nội mạc phát triển ở trong cơ tử cung gây ảnh hưởng đến sự làm tổ và phát triển của thai nhi hoặc các biến chứng thai kỳ như xuất huyết, dọa sảy thai, sinh non...

Viêm nhiễm gồm viêm phụ khoa, vùng chậu, tử cung... Nguyên nhân có thể do phụ nữ mắc một số bệnh lây truyền qua đường tình dục như chlamydia, lậu, các bệnh khác lây truyền qua đường tình dục... Bệnh làm tổn thương ống dẫn trứng khiến thụ tinh gặp khó khăn. Viêm nhiễm ở vùng chậu và tử cung cản trở phôi thai làm tổ.

Tăng prolactin do rối loạn của trục dưới đồi - tuyến yên, gây rối loạn rụng trứng. Phụ nữ gặp tình trạng này thường giảm ham muốn, rối loạn kinh nguyệt, giảm hormone nữ estrogen...

Tắc nghẽn ống dẫn trứng là nguyên nhân thường gặp ở những phụ nữ vô sinh hiếm muộn. Ống dẫn trứng tắc nghẽn khiến tinh trùng và trứng không thể thụ tinh.

Hội chứng buồng trứng đa nang là dạng rối loạn nội tiết tố thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bệnh gây nhiều tác động lên buồng trứng khiến chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn, tăng nồng độ nội tiết tố nam, dẫn đến hình thành nhiều nang nhỏ bên trong buồng trứng nhưng cản trở sự trưởng thành và rụng trứng khiến phụ nữ khó có thai.

Suy buồng trứng sớm hay còn gọi là suy buồng trứng nguyên phát, khiến chức năng của buồng trứng ngừng hoạt động và sản xuất trứng trước 40 tuổi. Tình trạng này thường do di truyền hoặc ảnh hưởng sau các phương pháp điều trị ung thư như hóa trị, xạ trị hoặc phụ nữ có tiền sử phẫu thuật tác động lên buồng trứng.

Các bất thường ở tử cung như dị dạng (tử cung một sừng, tử cung đôi...), hẹp cổ tử cung, tử cung nhi hóa hoặc phụ nữ từng phẫu thuật cắt cổ tử cung do điều trị ung thư cũng là những nguyên nhân ảnh hưởng đến khả năng mang thai, tăng các biến chứng thai kỳ.

Ngoài những nguyên nhân trên, một số yếu tố khiến phụ nữ tăng nguy cơ vô sinh hiếm muộn như sau 35 tuổi số lượng và chất lượng trứng suy giảm; thừa cân béo phì dẫn đến giảm tần suất rụng trứng và khả năng mang thai. Hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia cũng tác động xấu giảm khả năng sinh sản.

Bác sĩ Yến khuyến cáo phụ nữ trong độ tuổi sinh sản nên lưu ý các dấu hiệu kinh nguyệt bất thường, giảm ham muốn tình dục, đau khi quan hệ, xuất huyết âm đạo hoặc khí hư bất thường... Khám và điều trị sớm giúp tăng hiệu quả, giảm thời gian mong con và chi phí.

Hạnh Thương