Hai ngày nay, theo dõi các phương tiện truyền thông đại chúng, tôi thấy người ta nói nhiều về chuyện "dạy thêm, học thêm". Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng thông tin rằng đã gửi văn bản cho Thủ tướng, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị bổ sung dạy thêm, học thêm vào danh mục kinh doanh có điều kiện để có cơ sở pháp lý xử lý bên ngoài trường học, tuy nhiên đã hai năm chưa được chấp thuận.
Là nhà giáo suốt đời vì học sinh, vì sự nghiệp giáo dục và đào tạo, tôi thấy bức xúc vì mấy lý do:
Thứ nhất, trước đây chúng ta đã có quan điểm "chống thương mại hóa giáo dục". Tôi rất đồng tình với định hướng này.
Thứ hai, số lượng giáo viên dạy thêm không nhiều. Đó chủ yếu là giáo viên tiểu học; còn ở bậc trung học thì chỉ có tình trạng dạy thêm ở các môn: Toán, Lý, Hóa, Văn, Tiếng Anh. Mà trong các môn này, không phải giáo viên nào cũng dạy thêm cả. Tỷ lệ giáo viên dạy thêm ở bậc trung học chỉ vào khoảng 20%.
Lúc còn là giáo viên Vật lý tôi cũng có dạy thêm. Tôi thấy thu nhập từ công việc này cũng chẳng đáng là bao, đa phần chỉ hỗ trợ thêm cho chi tiêu hàng ngày. Số giáo viên có thu nhập cao từ dạy thêm cũng chỉ chiếm 5% mà thôi. Từ những năm 80 về trước, nước ta có dạy thêm, học thêm đâu? Và xa hơn nữa, chuyện dạy thêm, học thêm chẳng khi nào bùng phát như mấy chục năm trở lại đây. Thế nhưng, đất nước vẫn có rất nhiều nhân tài đó thôi.
Kinh doanh có nghĩa là mua bán. Thế là đồng tiền lên ngôi. Vậy quan hệ thầy trò còn trong sáng không? Uy tín của người thầy còn giữ được không? Chắc chắn sẽ có sự biến chất.
>> 'Tăng lương giáo viên đồng thời cấm dạy thêm'
Thứ ba, tại sao lại có dạy thêm, học thêm? Có phải do giáo viên lương thấp không đủ sống? Thực tế chỉ có khoảng 30% giáo viên dạy thêm, còn 70% kia không dạy thêm nhưng người ta vẫn sống tốt đó thôi. Chỉ cần nhà nước quan tâm, điều chỉnh chế độ lương, thưởng giáo viên sao cho hợp lý, nhất là vùng khó khăn, thì mọi chuyện sẽ được giải quyết.
Vậy có phải học thêm vì học sinh có nhu cầu? Đúng, nhưng đó là vì chương trình quá tải; vì đề thi đại học quá khó, nếu không học thêm thì không làm được bài; vì áp lực thi vào các lớp đầu cấp; vì áp lực ai cũng phải học đại học... Mà những nguyên nhân này ai khắc phục được? Tất cả đều nằm trong tầm tay của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Từ chuyện xây dựng chương trình, sách giáo khoa đến việc phân luồng học sinh sau trung học, thi cử, tuyển sinh vào đại học... chúng ta đều làm được nhưng tại sao không làm ngay?
Nhìn ra thế giới, nhiều nước phát triển không có áp lực bằng cấp, học sinh không bị áp lực phải vào đại học, phụ huynh cũng không bắt buộc con em phải bằng nọ, bằng kia. Tôi sang Scotland, thấy ở đó không có học thêm, dạy thêm. Học sinh của họ đi học rất thoải mái, không bị áp lực gì. Thạc sĩ, Tiến sĩ cũng ít.
Tôi quen một ông bạn, cả nhà không có ai vào đại học, từ thế hệ ông đến cháu chỉ học nghề và đi làm. Thế mà họ vẫn sống tốt. Nước ta có áp lực rằng ai cũng học đại học, nên quá nhiều Thạc sĩ, Tiến sĩ. Theo tôi, chỉ trong lĩnh vực giảng dạy và nghiên cứu mới cần Thạc sĩ, Tiến sĩ; còn các lĩnh vực khác chỉ là lãng phí.
Chỉ 30% học sinh tốt nghiệp THPT vào đại học là đủ. Số còn lại nên được đi học nghề và nên phân luồng từ sau bậc THCS. Đó là cách giải quyết tận gốc vấn đề dạy thêm, học thêm và tình trạng "thừa thầy, thiếu thợ" nhức nhối hàng chục năm nay. Đồng thời, nó cũng giảm gánh nặng cho phụ huynh phải vừa lo học phí chính khóa, vừa lo học phí học thêm cho con.
Để kết thúc bài viết này, tôi xin nhấn mạnh lại quan điểm của mình: không nên thương mại hóa giáo dục bằng việc thỏa hiệp với dạy thêm, học thêm.
>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.