(Bài viết Ý Kiến không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.)
Dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp tác động không nhỏ đến thị trường lao động và việc làm khi tỷ lệ người thất nghiệp tăng cao. Tuy nhiên, đây cũng chính là lúc để các doanh nghiệp, người lao động nhìn lại chính mình để có thể thích ứng với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
Lúc Việt Nam chưa bùng dịch trở lại, Tổng cục Thống kê cho biết đã có 30,8 triệu người lao động ở cả hai nhóm (chính thức và tự do) bị tác động trực tiếp vì Covid-19. Với những diễn biến của dịch gần đây (trong tháng bảy và đầu tháng tám), con số chịu ảnh hưởng sẽ còn tăng nhiều nữa. Vậy những nhóm lao động yếu thế nào bị ảnh hưởng mạnh nhất?
Nhóm Lao động Phổ thông không có tay nghề: Đây là nhóm yếu thế và bị ảnh hưởng nhiều nhất, bởi dù làm ở môi trường chính thức hay không chính thức, khi có biến cố xảy ra thì nhóm này sẽ bị sa thải hay giảm biên đầu tiên, với các lý do sau:
Thứ nhất, lao động phổ thông là những người lao động không qua đào tạo, chưa có kinh nghiệm lao động gì đặc biệt. Lao động phổ thông thường bao gồm những người có bằng tốt nghiệp THPT trở xuống. Độ tuổi của họ có thể dao động từ 16-50 tuổi.
Thứ hai, lao động phổ thông thường được biết là những người có kỹ năng và trình độ hạn chế.
Tuy nhiên, trong thời buổi kinh tế khó khăn như hiện nay, lao động phổ thông còn đang bị cạnh tranh bởi cả những người có bằng cấp vẫn làm những công việc không đòi hỏi nhiều hiểu biết học thuật như: tài xế công nghệ, shipper, phục vụ bàn...
Nhóm thứ hai lao có trình độ đào tạo nhưng học không tới nơi tới chốn: Đây là sự lãng phí rất lớn của xã hội bởi đây là nhóm lao động nhiều. Theo khảo sát, có đến 85% các bạn học Đại học, Cao đẳng không biết mình học để sau này làm gì? Họ được học hành đàng hoàng nhưng lại không có định hướng, "thầy không ra thầy, thợ không ra thợ". Nhóm này cũng là nhóm nguy cơ cao khi khủng hoảng xảy ra. Bởi vì một khi doanh nghiệp đã tiến hành cắt giảm nhân sự thì tiêu chí đầu tiên họ sẽ đưa ra là: cần lao động có chất lượng, có tay nghề cao.
Nhóm thứ ba là nhóm lao động đơn giản trong Doanh nghiệp: Là những lao động có cũng được, không có cũng được trong doanh nghiệp, có thể kể đến như: lao động thời vụ, lao động không ký hợp đồng (vì họ ở độ tuổi khoảng 45 -55). Bình thường, khi doanh nghiệp còn khỏe, lực lượng này vẫn được duy trì, nhưng khi doanh nghiệp yếu thế thì buộc phải cắt giảm.
Nhóm lao động thứ tư là lao động tự do: Đây là nhóm không có công việc gì cố định, họ làm tất cả mọi việc nếu có thu nhập. Nhóm này chịu ảnh hưởng rất lớn nếu giãn cách xã hội.
>> Tôi giảm nửa lương nhân viên do Covid
Vậy giải pháp nào cho người lao động khi dịch ổn định?
Thứ nhất, người lao động cần nhìn lại chính bản thân mình, đặc biệt là nhóm lao động phổ thông, lao động có tay nghề nhưng "thầy không ra thầy, thợ không ra thợ". Hãy xem mình làm việc gì là tốt nhất? Hiện nay, các khóa đào tạo nghề online rất nhiều, các bạn cần tận dụng thời gian này hãy trang bị cho mình một nghề cụ thể nào đó mà mình yêu thích. Bởi vì từ xưa đã có câu "nhất nghệ tinh, nhất thân vinh", khi bạn giỏi một nghề thì không doanh nghiệp nào từ chối bạn cả.
Thứ hai, nâng cao năng lực làm việc của bản thân, từ bỏ thói quen "mình làm việc mình, công ty sống chết thế nào cũng mặc". Đấy là khi kinh doanh còn yên ổn, còn khi đụng đến miếng cơm manh áo, bạn mới thấy giá trị của mình với doanh nghiệp.
Thứ ba, học một ngoại ngữ. Ở thời điểm này, có rất nhiều doanh nghiệp Nhật Bản, Hàn Quốc đang chuẩn bị chuyển sản xuất về Việt Nam. Cơ hội sẽ có rất nhiểu, quan trọng là bạn có biết nắm lấy hay không mà thôi.
Thứ tư, tập thói quen cùng suy nghĩ với người trả lương cho mình. Nên nhớ rằng bạn và doanh nghiệp đi trên cùng một con thuyền. Một lỗ rò nhỏ thôi nhưng đủ thời gian cũng làm đắm một con tàu. Hãy là một người lao động có trách nhiệm.
Thứ năm, tham gia vào một sàn lao động nào đó (đại đa phần là miễn phí). Hãy nhớ nơi đó phải đàng hoàng, có văn phòng đầy đủ, và không thu bất kỳ một khoản phí nào. Khi dịch hết, bạn sẽ được sắp xếp công việc đầu tiên.
Trên đây là đôi dòng tôi muốn nhắn nhủ tới các bạn lao động. Những bạn nào đang còn được trả lương thì hãy làm 150% năng suất và phải cảm doanh nghiệp nơi mình đang làm, công việc mình đang có, và hãy trân trọng lấy nó.
>> Chia sẻ bài viết của bạn cho trang Ý kiến tại đây.
Ths Lê Anh Dũng
