Tôi không rõ vì sao mấy năm nay cứ Tết đến là lại có người đăng đàn đòi gộp Tết Tây với Tết ta.
Các nguyên nhân liên quan tới các hủ tục khi ăn Tết như: Đàn ông rượu chè, phụ nữ còng lưng nấu nướng, đòi tiền phong bao nhiều, về quê ngoại hay quê nội... toàn là những thứ không liên quan gì tới thời điểm của ngày Tết. Dù gộp Tết mà vẫn hành xử như cũ thì các vấn đề trên vẫn tồn tại.
Có người cứ nói rằng chúng ta ăn Tết không cùng một lúc với thế giới, làm chệch cả lịch làm ăn. Trên thực tế, phương Tây nghĩ lễ Giáng sinh cho tới Tết Dương lịch mất một tuần. Nếu như gộp Tết, tức là chúng ta sẽ bắt đầu nghỉ lễ từ ngày 1/1 dương lịch cho đến cả tuần sau. Hai tuần liên tiếp, tây và ta không gặp mặt nhau, chuyện làm ăn như vậy mới gọi là trì trệ.
>>'Chắc gì gộp Tết kinh tế sẽ phát triển hơn'
Xét về cái sự nghỉ lễ, người Việt quả tình không được nghỉ nhiều. Ngày nghỉ chính thức trong năm gồm Tết Dương lịch, Tết Âm lịch, giỗ tổ Hùng Vương, đợt nghỉ 30/4 - 1/5 và Quốc khánh 2/9, cả thảy là năm đợt.
Nghỉ Tết Nguyên đán dài ngắn tùy năm, nhưng trung bình sẽ kéo dài một tuần. Ở Mỹ, người lao động cũng có 9 ngày nghỉ thuộc diện "Federal holiday": Tết Dương lịch, lễ Tưởng niệm chiến sĩ trận vong (thứ hai cuối cùng của tháng 5), ngày Quốc khánh 4/7, ngày Lao động (thứ hai đầu tiên của tháng 9), ngày Tạ ơn (thứ năm và thứ sáu cuối cùng của tháng 11) và lễ Giáng sinh (2 ngày 24/12 và 25/12).
Tuy vậy người lao động còn có thêm 14 ngày nghỉ phép có lương. Vì vậy từ ngày 26-31/12, đa phần các công ty đều rất trống vắng bởi nhiều người lấy phép để đi thăm cha mẹ ông bà hay để đi du lịch.
Cho dù không có ngày phép, người Mỹ cũng "thiết kế" các ngày nghỉ cũng cho phép họ có khả năng dịch chuyển nhiều hơn. Ví dụ như ngày lễ Tạ ơn, họ luôn đảm bảo rằng sẽ có 4 ngày được nghỉ, nếu muốn người ta có thể nhanh chóng về quê và trở lại.
Hai ngày lễ ở tháng 5 và tháng 9 cũng vậy, đều được canh vào ngày thứ hai. Vì thế sẽ có hai cuối tuần dài những 3 ngày, nếu có muốn đi đâu xa chút cũng bớt mệt.
>> Gia đình tôi 10 năm không về quê ăn Tết
Cách nghỉ lễ như vậy giải quyết được một số vấn đề mà người Việt than thở. Ví dụ như việc về nội, về ngoại chẳng hạn. Một số gia đình sẽ về nhà nội vào lễ Tạ ơn và về ngoại vào Giáng sinh.
Ở Australia và các nước châu Âu, họ dùng kỳ nghỉ lễ Phục sinh vào tháng 4 để giải quyết chuyện này. Lễ Phục sinh cũng bắt đầu vào ngày Good Friday, sau đó họ nghỉ thêm Easter Monday nữa.
Với hai dịp lễ tương đối dài ngày như vậy thì hệ thống giao thông cũng bớt bị áp lực hơn. Tất nhiên là không phải gia đình nào cũng đủ khả năng đi chơi vào cả hai dịp lễ lớn. Một số sẽ đi dịp Tạ ơn và một số đi dịp Giáng sinh. Dù sao cũng đỡ hơn là ai ai cũng lên đường về quê vào cùng một ngày và trở lại cùng một lúc.
Nếu Việt Nam chỉ cho nghỉ Tết chính thức ba ngày là 30 Tết và mồng Một, mồng Hai, đồng thời quy định cho người lao động có thêm ít ra là 3 ngày nghỉ có lương khác thì cũng là một điều hay.
Sẽ có những người sợ Tết và họ có thể ở lại gần công ty, có thể đi làm mà không phải tiếc mấy ngày công, còn lại thì họ dùng ngày phép đó ở thời điểm khác để về nhà mà ít tốn kém, ít kẹt xe. Còn ai muốn dùng mấy ngày nghỉ phép đó để về quê ăn tết thì cứ về.
Dịp 30/4 - 1/5 là cơ hội để chúng ta có thể một kỳ nghỉ khác, các gia đình có dịp đi chơi hay đoàn tụ. Nếu lấy hai ngày đó làm ngày lễ thì đầu năm có thể quy định ngày "theo lễ" (observe) là hai ngày nào đó gần cuối tuần.
Chẳng hạn như hai ngày đó rơi và thứ tư và thứ năm thì cho nghỉ thứ năm và thứ sáu, cộng thêm hai ngày cuối tuần thì mọi người thoải mái tung tăng vui vẻ, con cháu có thể về quê cho đỡ niềm nhớ mong.
>> 'Không về quê ăn Tết vì Covid-19' đến bao giờ?
Các bất cập về ngày nghỉ lễ của Việt Nam đều liên quan tới việc đổ hết hội hè lên đầu mấy ngày Tết, sau đó lại càu nhàu với nhau là sao Tết ta mệt mỏi quá.
Nếu ta có thể để người lao động "tự chọn" ngày nghỉ một chút, đồng thời khéo léo cài cắm vài ngày nghỉ lễ vào ngày đầu tuần hay cuối tuần thì sẽ có thêm mấy kỳ nghỉ dài ngày. Khi đó thì áp lực hội hè sẽ giảm đi.
Nói cách khác, vấn đề của Tết Việt Nam là do người ta cứ khăng khăng là chỉ có một cách ăn Tết duy nhất và cả nước phải ăn Tết như nhau.
Cho phép người lao động tự chọn Tết theo kiểu của mình là biện pháp để người ta bớt than vãn đổ lỗi cho nhau. Ngay cả những người làm chủ công ty cũng vậy, nếu để cho người lao động được tự chọn ắt sẽ có người sẵn sàng ở lại làm việc lúc người khác về quê.
Vì vậy công ty không phải trải qua một tuần lễ làm việc mà cả nhà máy vắng tanh, không ai làm gì hết.
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.