Những ngày gần đay, câu chuyện "môn Lịch sử nên bắt buộc hay tự chọn" đang là vấn đề nóng được mọi người đem ra bàn luận. Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần nhìn ra một vài nước quanh mình để thấy cách họ giảng dạy môn học này:
Từ năm 2005, Hàn Quốc cho phép các môn Khoa học xã hội trong khối phổ thông là môn tự chọn, trong đó có Lịch sử. Kết quả, ngay trong năm đó, tỷ lệ đăng ký học Lịch sử tại quốc gia này giảm dần đều theo thời gian, kéo theo một thế hệ trẻ không biết lịch sử nước nhà. Năm 2013, Bộ Công an và An ninh Hàn Quốc công bố số liệu khảo sát rằng, có tới 52% học sinh Hàn Quốc không biết ngày nổ ra và kết thúc chiến tranh Triều Tiên. Đó là con số cay đắng sau khi nước này đưa Lịch sử trở thành môn tự chọn. Cuối cùng, Hàn Quốc đã buộc phải đưa Lịch sử trở lại làm môn bắt buộc vào năm 2017.
Hay nhìn sang Nhật Bản, họ sử dụng phương thức tiếp cận và trần thuật lịch sử phong phú để tạo ra nội dung học tập khác nhau dành cho các nhóm đối tượng. Chẳng hạn, đối với nhóm này, lịch sử sẽ được tiếp cận và trần thuật lấy trung tâm là lịch sử cận hiện đại, trong khi đối với nhóm khác lịch sử được tiếp cận và trần thuật chú trọng dòng chảy lịch sử và mối quan hệ giữa lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc... Đây là cách người Nhật đưa Lịch sử trở thành môn học bắt buộc từ cấp tiểu học.
Quay trở lại với Việt Nam, liệu rằng việc bàn luận về vấn đề "Lịch sử nên là môn tự chọn hay bắt buộc?" có còn quan trọng, khi với mỗi học sinh, đây vẫn là một môn "buộc phải chọn". Nên dù có là môn bắt buộc hay tự chọn cũng không tạo nên sự yêu thích cho học sinh trong vấn đề học môn Lịch sử. Với cách giảng dạy như hiện nay, Lịch sử đang là một môn học nặng nề, khi tất cả các kiến thức được "áp xuống" học sinh theo hướng một chiều, khô khan và nhàm chán.
Vậy, môn Lịch sử có được "cởi trói" khi trở thành môn học tự chọn không? Tất nhiên là không, ta có thể thấy rõ kết quả đó từ bài học của Hàn Quốc.
>> Để Lịch sử không bị bỏ rơi khi thành môn tự chọn
Đổi mới trong tư duy giảng dạy là điều cần thiết. Đối với THPT, vấn đề đặt ra là cần có nội dung môn Lịch sử đáp ứng nhu cầu, xu hướng của các nhóm học sinh khác nhau. Nhưng dù thế nào đi nữa, đây vẫn là môn học cần phải có trong những năm phổ thông, bởi đó là thời gian các em nhận thức rõ và dần hoàn thiện tư duy. Đó là lúc các em nên và phải hiểu về những gì đã từng xảy ra trong lịch sử dân tộc. Không thể để những trang sử hào hùng rơi vào quên lãng.
Tất nhiên, lịch sử nên gắn với những vấn đề đời sống hiện nay và để học sinh có cơ hội bàn luận về những vấn đề đó, thay vì những câu hỏi về những mốc thời gian, ngày tháng thông thường. Cho dù kết quả của cuộc tranh luận này như thế nào thì việc luôn đặt ra câu hỏi "chúng ta định tạo ra những con người như thế nào?" là vô cùng cần thiết. Tư duy về điều đó cũng có nghĩa là tư duy về hình ảnh tương lai của đất nước. Các em cần hiểu được vai trò, vị thế của bản thân mình trong dòng chảy của lịch sử để từ đó thay đổi tư duy, "cởi trói" thế khó cho môn Lịch sử.
Thay vì bàn luận về việc nên tự chọn hay bắt buộc, hãy để Lịch sử trở thành môn cần học và phải biết. "Cởi trói" cho kiến thức lịch sử khô khan là điều nên làm để môn học này trở thành môn "tự nguyện bắt buộc". Nếu không dù có bắt các em "ngốn" bao nhiêu kiến thức về lịch sử thì khi rời khỏi ghế nhà trường, học sinh vẫn sẽ không còn nhớ gì về một môn học từng là nỗi ám ảnh của những năm tháng đến trường.
>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.