Ở người nam bình thường, tinh trùng sẽ được sản xuất từ tinh hoàn, sau đó di chuyển vào mào tinh để trải qua giai đoạn trưởng thành trước khi xuất tinh cùng tinh dịch. Tuy nhiên, phân tích tinh dịch đồ ở một số người hoàn toàn không thấy có tinh dịch. Đây là hiện tượng tinh trùng bằng không hay còn gọi là chứng vô tinh.

Nguyên nhân

Có thể chia nguyên nhân gây ra chứng không có tinh trùng là vô tinh do tắc nghẽn hoặc vô tinh không tắc nghẽn. Không có tinh trùng do tắc nghẽn là khi tình trạng tinh trùng không thể di chuyển vào vào cơ quan sinh sản do có sự bế tắc ở nhiều vị trí như ống dẫn tinh, mào tinh, ống phóng tinh. Nguyên nhân của tình trạng này có thể do dị tật bẩm sinh, nhiễm trùng đường sinh sản, chấn thương trước đó (bao gồm cả phẫu thuật).

Nguyên nhân không tắc nghẽn chủ yếu là do nội tiết tố hoặc vấn đề về sự phát triển của tinh trùng. Bên cạnh đó, một số bất thường về số lượng hay cấu trúc nhiễm sắc thể, mắc bệnh lý vùng dưới đồi, tuyến yên, tinh hoàn ẩn, tinh hoàn bị teo, xuất tinh ngược dòng, giãn tĩnh mạch thừng tinh... cũng có thể dẫn đến vô tinh. Trong đó, vô tinh do xuất tinh ngược dòng thường dễ điều trị hơn so với các nguyên nhân khác.

Ngoài ra, một số loại thuốc có thể dẫn đến chứng vô tinh không do tắc nghẽn bao gồm các thuốc điều trị ung thư, thuốc bổ sung testosterone, steroid đồng hóa...

Người bị vô tinh có thể không có bất kỳ triệu chứng nào hoặc thậm chí không biết mình bị bệnh cho đến khi nỗ lực thụ thai không thành công. Các dấu hiệu khác thường liên quan đến nguyên nhân gây ra bệnh, do đó một số nam giới có thể có những dấu hiệu như: lượng tinh dịch khi xuất tinh cực thấp (hiện tượng cực khoái "khô"), nước tiểu đục sau khi quan hệ tình dục, tinh hoàn nhỏ hoặc bị sưng, dậy thì muộn, khó cương cứng hoặc xuất tinh,... Tuy nhiên, một số người có thể không có những triệu chứng này mà vẫn bị vô tinh.

Chẩn đoán và điều trị

Phân tích tinh dịch là cách duy nhất để biết liệu số lượng tinh trùng của nam giới có bất thường hay không. Nếu kết quả phân tích tinh dịch lần đầu cho thấy không có tinh trùng, bác sĩ sẽ yêu cầu làm lại xét nghiệm vài tháng sau đó. Tinh trùng bằng không sẽ được chẩn đoán sau khi hoàn thành hai lần phân tích tinh dịch riêng biệt và đều cho kết quả không thấy tinh trùng trong tinh dịch. Sau khi chẩn đoán không có tinh trùng, bước tiếp theo bác sĩ sẽ xác định nguyên nhân gây nên tình trạng này.

Với sự trợ giúp của các phương pháp hỗ trợ sinh sản hay phẫu thuật, nam giới không có tinh trùng vẫn có thể có con bình thường. Khi đó, điều trị chứng không có tinh trùng ở nam giới chủ yếu phụ thuộc vào nguyên nhân của bệnh, cụ thể:

Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, không có tinh trùng do tắc nghẽn có thể được khắc phục thông qua phẫu thuật. Phẫu thuật cũng có thể được chỉ định để loại bỏ hoặc điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh và xuất tinh ngược. Biện pháp này giúp nam giới có thể thụ thai một cách tự nhiên nhưng cần có thời gian điều trị phù hợp.

Thuốc hỗ trợ tiết tố: Với vô tinh do nội tiết tố, nam giới có thể được điều trị bằng thuốc. Các thuốc phổ biến có thể bao gồm tiêm Clomid, Letrozole, FSH hoặc tiêm hCG. Điều trị bằng hormone có thể được sử dụng để kích thích sự phát triển của tinh trùng ở một số nam giới. Trong một số trường hợp, bổ sung thuốc nội tiết tố sẽ đưa các tế bào tinh trùng trở lại hoặc phát triển khỏe mạnh hơn.

Chiết xuất tinh trùng từ nước tiểu sau khi xuất tinh: Nếu không thể điều trị tinh trùng bằng không do xuất tinh ngược dòng, bác sĩ có thể lấy tinh trùng từ nước tiểu sau xuất tinh. Sau đó, tùy thuộc vào số lượng tinh trùng thu được và khả năng sinh sản của người vợ, thụ tinh trong tử cung (IUI) hoặc điều trị IVF có thể được đề xuất.

Phương pháp IVF-ICSI: Hay còn gọi là chiết xuất tinh trùng từ tinh hoàn, sau đó bảo quản lạnh và tiêm trực tiếp vào trứng. Phương pháp này có hiệu quả cao cho những đàn ông mắc chứng không có tinh trùng.

Một số nam giới vẫn có thể có con sau khi được chẩn đoán vô tinh nên các chuyên gia khuyến cáo nên thăm khám sớm và điều trị kịp thời để không hoàn toàn đánh mất cơ hội làm cha.

Bảo Bảo (Theo Very Well Family)