Anh Bùi Ngọc Tài (32 tuổi) ngụ Hà Nội, có bố bị nhồi máu cơ tim, từng đặt stent cách đây 4 năm, sức khỏe tốt. Anh nghe nhiều người nói, bệnh nhân từng đặt stent, tỷ lệ tái hẹp sau 3-4 năm sẽ rất cao nên lo lắng. Anh Tài thường xuyên đưa bố đi tái khám, kiểm tra để phát hiện và xử trí kịp thời nếu có tái hẹp.

Tương tự, bố anh Nguyễn Ngọc Tiến (ngụ TP HCM) cũng từng đặt stent do nhồi máu cơ tim. Thời điểm đó, bác sĩ cho biết ông có 2 nhánh động mạch đã bị vôi hóa đến 60%. Năm nay ông ngoài 70 tuổi, gia đình muốn đặt thêm một stent nữa nhưng lo ngại tuổi cao, tỷ lệ tái hẹp cũng cao hơn. Đó là lý do khiến cả nhà anh Tiến chần chừ, chưa quyết định điều trị cho bố.

ThS.BS Võ Anh Minh - Trưởng đơn vị Can thiệp mạch vành, Trung Tâm Can thiệp mạch BVĐK Tâm Anh TP HCM, cho biết tình trạng tái hẹp sau khi đặt stent xảy ra do nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố lối sống, kỹ thuật đặt stent. Quá trình tái hẹp nhanh hay chậm phụ thuộc vào cơ địa mỗi người. Nhiều người đặt stent 10 năm không tái hẹp nhưng có người một năm đã tái hẹp. Mặt khác, tỷ lệ tái hẹp sẽ giảm đáng kể nếu điều trị sau đặt stent tốt, đặt stent bằng kỹ thuật hiện đại.

Để đưa ra chỉ định bệnh nhân có thể đặt stent hay không, bác sĩ thường dựa vào nhiều yếu tố. Thứ nhất, bệnh nhân có triệu chứng của thiếu máu cơ gây ra hay không: Đau nặng ngực, khó thở... Thứ hai, Hẹp các vị trí mạch máu quan trọng, thông thường từ 70% trở lên hoặc hẹp mức độ vừa phải nhưng sau chỗ hẹp là vùng lớn cần được cung cấp máu, tuy nhiên vẫn cần đánh giá chuyên sâu về chức năng. Đôi khi có những trường hợp thiếu máu cơ tim yên lặng, bệnh nhân không có triệu chứng vẫn có chỉ định đặt stent mạch vành do mức độ hẹp nhiều hoặc những vùng chi phối máu quan trọng

Theo BS.CKII Huỳnh Ngọc Long, Giám đốc Trung tâm Can thiệp mạch BVĐK Tâm Anh TP HCM, hiện nay, có nhiều kỹ thuật chẩn đoán bệnh mạch vành hiện đại như MSCT mạch vành 768 lát cắt, chụp DSA kỹ thuật mới với độ chính xác cao. Trong đó, tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán mạch vành hiện nay là chụp mạch vành trực tiếp bằng hệ thống chụp mạch can thiệp số hóa xóa nền (DSA). Hệ thống này có thể kết hợp siêu âm trong lòng mạch (IVUS) và đánh giá phân suất dự trữ lưu lượng mạch vành (iFR/FFR) giúp bác sĩ có thể thấy rất rõ, đo đạc chính xác kích thước, diện tích của lòng mạch vành, lưu lượng dòng máu chảy trong mạch vành từ đó tự tin chỉ định đặt stent, tự tin chọn loại stent kích thước lớn, giảm nguy cơ tái hẹp trong stent.

"Bản chất của hẹp trong stent khác với hẹp thông thường. Ở mạch máu hẹp thông thường do mảng xơ vữa, cholesterol... thì khối hẹp rất mềm và dễ nong. Trong khi đó, hẹp trong stent là sự tăng sinh của tế bào nội mạc (tương tự như cơ chế hình thành sẹo lồi). Lớp mô tăng sinh này bao quanh khung thép của stent, tạo nên một khối tổn thương bám chắc và rất cứng. Do đó, quá trình tái thông lòng mạch hẹp trong stent vô cùng phức tạp, phải đảm bảo stent mới áp sát stent cũ, không có kẽ hở để giảm tỷ lệ huyết khối cũng như nguy cơ tái hẹp về sau", bác sĩ Long giải thích.

Bên cạnh đó, kỹ thuật chụp cắt lớp quang học (OCT) trong lòng mạch cũng giúp đánh giá chính xác tổn thương, độ bao phủ và vị trí của stent,... để can thiệp hiệu quả, hạn chế biến chứng và giảm nguy cơ tái hẹp sau đặt stent.

Với người lớn tuổi, có bệnh nền, trước khi đưa ra chỉ định đặt stent, bác sĩ phải hội chẩn xác định phương án tốt nhất. Những bệnh nhân suy thận muốn đặt stent, trong quá trình can thiệp bác sĩ phải hạn chế thuốc cản quang, tránh làm tình trạng suy thận mạn chuyển biến thành suy thận cấp.

"Hạn chế này có thể được khắc phục nhờ việc ứng dụng phần mềm Cardiac Swing. Với 2 nhát chụp và chỉ cần 7-8 ml thuốc cản quang, bác sĩ có thể thấy được toàn bộ hệ thống mạch vành 360 độ, đa chiều, giảm lượng thuốc cản quang tiêm vào cơ thể bệnh nhân, giảm rủi ro cho bệnh nhân suy thận, suy tim",bác sĩ Minh cho biết.

Sau khi đặt stent, điều trị thuốc sẽ giúp duy trì hiệu quả và làm chậm tiến trình tái hẹp xuống khoảng 0,1-0,5%. Ngoài ra, bệnh nhân cần tuân thủ các chỉ định của bác sĩ.

"Sau đặt stent, bạn nên tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ, thực hành lối sống lành mạnh, lắng nghe cơ thể mình, tập thể dục thể thao, duy trì cân nặng hợp lý, giữ vòng eo luôn dưới 94 cm (với nam) và dưới 80 cm (với nữ). Đối với những người mắc các bệnh như đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp... nên tích cực điều trị để kiểm soát bệnh và giảm nguy cơ tái hẹp hiệu quả", bác sĩ Long khuyên.

Anh Chi