Từ giữa tháng 6, khi trẻ bắt đầu nghỉ hè, vợ chồng chị Trần Thu Trang (quận 7, TP HCM) dậy sớm nấu ăn sẵn để các con, ông bà ở nhà ăn cả ngày. Ngoài ra, chị đi siêu thị mua bánh mì, bánh ngọt, xúc xích, phô mai, socola, sữa chua, nước ngọt... để trong tủ lạnh. Chị Trang là mẹ của em bé 7 tuổi, 11 tuổi. Nghỉ hè hơn 2 tuần, các con tăng hơn 2 kg, người mập lên thấy rõ. "Tôi lo cho sức khỏe của con nhưng chưa biết phải làm sao, nếu không chuẩn bị đồ ăn thì sợ bé đói, mà chuẩn bị thì các con lại ăn uống thiếu kiểm soát, toàn ăn đồ ngọt, béo", chị Trang cho biết.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Anh Duy Tùng - Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome cho biết, nghỉ hè là dịp trẻ vui chơi, ăn uống thoải mái. Nhiều phụ huynh thậm chí chủ quan "thả cửa" cho con ăn. Trẻ ở độ tuổi học đường dễ tăng cân, đặc biệt với những trẻ thích ăn các món giàu đường, béo, đạm... Thực tế, quá trình khám chữa bệnh dinh dưỡng tại Nutrihome cho thấy, nhiều trẻ chỉ sau vài ba tháng nghỉ hè tăng hơn 10 kg, trở nên thừa cân béo phì.

Theo bác sĩ Tùng, trẻ cần kiểm soát tốt cân nặng từ giai đoạn mầm non - mẫu giáo, giai đoạn tiểu học và giai đoạn dậy thì, thanh thiếu niên. Ở mỗi giai đoạn trẻ cần xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý để kiểm soát cân nặng, duy trì đà tăng trưởng toàn diện. Nếu không kiểm soát cân nặng, trẻ béo phì sẽ tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính khi trưởng thành như: bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường...

Chế độ dinh dưỡng, vận động hàng ngày quyết định lớn đến sự phát triển thể chất cân đối của trẻ. Theo đó, bác sĩ Tùng đưa ra lời khuyên, để trẻ không tăng cân mất kiểm soát trong dịp nghỉ hè, phụ huynh cần quan tâm các vấn đề sau:

Không "thả cửa" thái quá, tiếp tục duy trì thói quen ăn uống lành mạnh: tập cho trẻ thói quen ăn nhiều rau củ quả, các loại ngũ cốc tốt (như yến mạch, khoai tây, khoai lang...). Bé uống đủ lượng sữa được khuyến nghị theo độ tuổi mỗi ngày, sử dụng sữa không đường, sữa tách béo cho trẻ thừa cân, đồng thời bổ sung cho trẻ nguồn protein tốt từ thịt nạc, thịt gia cầm, cá, trứng, sữa, các loại đậu...

Ba mẹ cần lưu ý hạn chế cho trẻ tiêu thụ đường và thức ăn nhanh chứa nhiều chất béo bão hòa, tránh xa thức ăn nhanh, đồ hộp, nước ngọt có ga... Nghỉ hè, nhiều trẻ có thói quen ngủ nướng nhiều ban ngày, mất ngủ ban đêm. Điều này gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, là thủ phạm khiến trẻ tăng cân nhanh chóng.

Nếu ba mẹ đi làm hàng ngày, sợ trẻ đói thì có thể mua thêm sữa chua ít đường bỏ sẵn vào tủ lạnh. Phụ huynh có thể luộc khoai lang để sẵn trên bàn, phòng khi trẻ đói. Cha mẹ mua trái cây rửa sạch rồi để vào tủ lạnh để trẻ tự lấy ăn hàng ngày. Đồng thời, ba mẹ vắt sẵn nước trái cây (không hoặc ít đường) cho vào trong tủ lạnh hoặc nước lọc đủ cho bé uống 1,5-2 lít mỗi ngày.

Trong các trường hợp trẻ thừa cân có nhu cầu ăn nhiều, bố mẹ nên chú ý lựa chọn thức ăn phù hợp cho con. Khi nấu nướng, cần hạn chế làm đồ béo, rán, mỡ. Gia đình nên ưu tiên nhiều món luộc, ăn nhiều đậu, rau xanh, chú ý hoa quả tráng miệng, nước quả tươi bổ sung vitamin.

Việc chia nhỏ bữa ăn, chỉ cho bé ăn lưng lửng, vừa đủ, đói thì ăn nhẹ bữa phụ sẽ giúp hạn chế sự thèm ăn, tăng cân. Khi lấy cơm cho bé, bố mẹ cũng nên chủ động lấy ít cơm, nhiều rau. Với trẻ lớn, cần giải thích để trẻ hiểu tác hại của việc ăn nhiều, ăn "thả cửa" sẽ gây hại.

Phụ huynh không nên chiều trẻ ăn theo sở thích thái quá, trẻ nhỏ thường thích các loại đồ ăn nhanh hơn là trái cây, rau xanh. Bên cạnh đó, người lớn không để trẻ quá đói khiến bé ăn nhiều hơn vào bữa ăn sau, trẻ ăn nhiều bữa với một lượng vừa phải để dễ hấp thu các chất dinh dưỡng.

Gia đình khuyến khích trẻ vận động mỗi ngày. Dịp hè, trẻ vẫn cần hoạt động thể chất 30-60 phút mỗi ngày ít nhất 3 lần mỗi tuần, với các môn thể thao tốt cho sự phát triển thể chất như bơi lội, bóng đá, bóng rổ, cầu lông... Tập luyện đều đặn sẽ giúp tiêu hao năng lượng dư thừa ở trẻ béo phì. Đồng thời, giảm thiểu tối đa thời gian thụ động của trẻ (không quá 1 giờ mỗi ngày), hạn chế cho trẻ xem ti vi và các thiết bị điện tử, chơi game...

Trong kỳ nghỉ hè, ba mẹ cũng nên cho các bé tham gia các lớp học năng khiếu, kỹ năng sống như: tham gia câu lạc bộ bóng đá, bơi lội, nhảy hiện đại, yoga, thể dục nhịp điệu... Đồng thời, người lớn khuyến khích, giao trẻ lau dọn nhà cửa, tự giặt giày dép, quần áo của mình, ba mẹ cùng trẻ nấu cơm... để bé năng động, hoạt bát, sống có ích.

Bác sĩ Tùng nhấn mạnh, dinh dưỡng kết hợp với vận động khoa học có tác động trực tiếp đến cân nặng của trẻ. Nếu trẻ có chế độ dinh dưỡng mất cân bằng, thừa chất béo, thiếu chất xơ sẽ gây ra thừa cân, béo phì. Bé ít vận động sẽ khiến sự trao đổi chất trong cơ thể kém, gây tích tụ mỡ... Nếu bé thừa cân, béo phì và khó giảm cân, tốt hơn hết phụ huynh nên đưa trẻ đi khám dinh dưỡng để bác sĩ tư vấn, điều trị cá thể hóa nhằm mang lại hiệu quả cao, an toàn.

Bảo Anh