BS.CKI Lê Đức Thắng - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện đa khoa Tâm Anh Hà Nội (IVFTA) cho biết, AMH là từ viết tắt của Anti-Mullerian Hormone. Nồng độ AMH cho biết số nang noãn non hiện có trong buồng trứng, hay còn gọi là dự trữ buồng trứng. Dự trữ buồng trứng càng tốt có nghĩa là khả năng sinh sản của buồng trứng càng cao và ngược lại.

Dự trữ buồng trứng AMH (Anti-Mullerian Hormone) là một hormone được sản xuất bởi các tế bào hạt của nang noãn buồng trứng. AMH được xem là yếu tố phản ánh số lượng các nang noãn còn lại của buồng trứng. Chỉ số AMH cao nhất ở tuổi 25 - 30 và giảm dần theo thời gian. Người có tổng nang thứ cấp siêu âm vào ngày 2 chu kỳ kinh thấp hơn 5, chỉ số Anti-Mullerian Hormone (AMH) thấp hơn 2,2 ng/ml (tùy theo độ tuổi) được chẩn đoán là người có dự trữ buồng trứng AMH thấp.

Suy buồng trứng sớm là nguyên nhân chủ yếu gây vô sinh ở phụ nữ. Đó là tình trạng 2 buồng trứng ngừng hoạt động bình thường ở những phụ nữ sau tuổi dậy thì và trước 40 tuổi, biểu hiện thường thấy là bất thường về chu kỳ kinh như thiểu kinh hoặc không có kinh kéo theo giảm khả năng sinh sản. Khác với phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh tự nhiên hiếm khi còn thấy kinh trở lại và không thể có thai, những phụ nữ bị suy buồng trứng sớm có thể hành kinh trở lại dù không đều và trong một vài trường hợp suy buồng trứng sớm vẫn có thể mang thai.

Dấu hiệu

Phụ nữ bị suy buồng trứng nguyên phát hoặc suy buồng trứng sớm thường bị vô kinh hoặc ra máu không đều và thường có triệu chứng hoặc dấu hiệu thiếu hụt estrogen (ví dụ, loãng xương, viêm âm đạo do teo, giảm ham muốn tình dục). Họ cũng có thể có những thay đổi trong tâm trạng, bao gồm cả trầm cảm.

Một số phụ nữ bị suy buồng trứng sớm có những triệu chứng tương tự như mãn kinh tự nhiên, bao gồm chóng mặt, buồn nôn, mất ngủ, cơn bốc hỏa, vã mồ hôi về đêm, dễ kích động, khó tập trung tư tưởng, đau khi quan hệ tình dục, âm đạo khô, giảm ham muốn tình dục, luôn né tránh chuyện giường chiếu, mất khả năng sinh sản, rối loạn tiết niệu (tiểu nhiều lần, són tiểu...).

Bệnh suy buồng trứng sớm do nồng độ hoóc môn giảm nên bệnh nhân có thể mắc một số bệnh như: stress, loãng xương, suy tuyến giáp, bệnh tim (do những thay đổi về nội tiết tố dẫn đến tăng nguy cơ phát triển bệnh tim sau này),... Nhiều người còn bị hạ huyết áp và sạm da, da dẻ nhăn nheo, ngực nhão và xệ, suy giảm trí nhớ ở giai đoạn muộn...

Nguyên nhân

Tuổi của người phụ nữ càng cao thì dự trữ buồng trứng càng thấp. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là ngày càng nhiều phụ nữ trẻ bị suy buồng trứng sớm do nhiều nguyên nhân:

Bệnh lý, phẫu thuật: điều trị hóa chất, xạ trị, phẫu thuật cắt buồng trứng, bóc u buồng trứng, các phẫu thuật liên quan vùng tiểu khung...

Yếu tố miễn dịch: các bệnh lý tự miễn như viêm tuyến giáp tự miễn.

Viêm nhiễm phụ khoa, nạo phá thai nhiều lần, thường xuyên sử dụng thuốc tránh thai,...

Lối sống và môi trường: lối sống không lành mạnh, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá, sử dụng các chất kích thích, thường xuyên thức khuya, gặp nhiều căng thẳng, stress, môi trường sống ô nhiễm, môi trường công việc nhiều căng thẳng, áp lực tinh thần quá lớn...

Ngoài ra, việc giảm cân quá mức cùng tình trạng căng thẳng lâu dần gây rối loạn chức năng thần kinh thực vật, ảnh hưởng đến sự điều tiết nội tiết trong cơ thể làm dẫn đến suy giảm chức năng buồng trứng, giảm hormon estrogen...

Các nghiên cứu cho thấy chỉ số dự trữ buồng trứng AMH bắt đầu giảm sau tuổi 35, tuy nhiên, phụ nữ có dự trữ buồng trứng thấp có thể bị mãn kinh sớm hơn lứa tuổi và cơ hội mang thai bằng chính tế bào trứng của mình cũng sẽ giảm. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào yếu tố tuổi tác, ví dụ bệnh nhân có dự trữ buồng trứng thấp nhưng chỉ ở độ tuổi 35 thì vẫn còn cơ hội so với những người trên 40 tuổi. Nếu dự trữ buồng trứng giảm, bệnh nhân nên sớm lên kế hoạch sinh con vì có thể dự trữ buồng trứng sẽ còn giảm nhanh hơn nữa, có thể một thời gian nữa sẽ không còn trứng, phải xin trứng để được làm mẹ.

Trữ trứng và tinh trùng đang là xu hướng của người trẻ hiện đại, bởi trữ trứng ở độ tuổi sinh sản là một lợi thế, do tế bào trứng có chất lượng tốt hơn.

Phương pháp điều trị

Các chuyên gia luôn khuyến khích các cặp vợ chồng đã và đang mong con lâu ngày có chỉ số dự trữ buồng trứng AMH thấp nên tiến hành thăm khám và điều trị hiếm muộn sớm để có tiên lượng tốt hơn, tăng tỷ lệ IVF thành công. Bác sĩ Lê Đức Thắng cho biết, trứng ít không có nghĩa là không thể có thai. Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy phụ nữ có dự trữ buồng trứng thấp hoặc rất thấp vẫn có thể có con bằng chính trứng của mình. Vì vây, phụ nữ khi nhận thấy các dấu hiệu suy buồng trứng nên chủ động tới bệnh viện thăm khám để được các bác sĩ chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị kịp thời.

Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị để cải thiện dự trữ buồng trứng. Điều trị kích thích buồng trứng là biện pháp khả thi để thu được nhiều trứng hơn so với chu kỳ kinh bình thường, nhằm tăng tỷ lệ đậu thai hoặc dùng để lưu trữ phục vụ cho tương lai. Tuy vậy, không phải phụ nữ nào cũng có đáp ứng kích thích buồng trứng giống nhau và các chuyên gia hỗ trợ sinh sản cần phải đánh giá từng trường hợp. Trong thực tế điều trị, có những trường hợp suy buồng trứng sớm tuy dự trữ buồng trứng thấp nhưng vẫn có thể có thai tự nhiên hoặc có thai bằng các phương pháp hỗ trợ sinh sản hiện đại ngày nay.

Khi buồng trứng 2 bên không có noãn nữa, hoặc noãn không đủ chất lượng để thụ thai (thường gặp trong các trường hợp suy buồng trứng; chất lượng trứng kém; buồng trứng không đáp ứng với kích thích; có bất thường về di truyền; không có buồng trứng hay đã phẫu thuật cắt 2 buồng trứng thì người bệnh có thể cân nhắc giải pháp xin noãn của một người phụ nữ khác có chất lượng noãn tốt hơn để thụ tinh ống nghiệm, tăng cơ hội được trải qua khoảng thời gian mang thai và sinh con hằng mong ước.

Với phụ nữ 40 tuổi, tỷ lệ mang thai thành công từ việc sử dụng chính tế bào trứng của chính mình chỉ khoảng 30%, nhưng tỷ lệ này tăng gấp đôi nếu dùng biện pháp xin noãn. IVF xin noãn là một biện pháp điều trị hiếm muộn cho phụ nữ ở độ tuổi cao, suy buồng trứng sớm nguyên phát, giảm dự trữ buồng trứng, thất bại IVF nhiều lần hay mắc các bệnh liên quan đến di truyền.

Anh Ngọc