Tăng cân nhiều sau điều trị ung thư có thể làm tăng huyết áp, tăng nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường và các vấn đề về tim. Theo tổ chức phi lợi nhuận Ung thư vú, phụ nữ thừa cân do điều trị thường có nguy cơ ung thư tái phát cao hơn từ khoảng 3-5 lần so với người không bị vấn đề về di chứng tăng cân. Phụ nữ trải qua điều trị dùng liệu pháp nội tiết tố, mãn kinh cũng dễ tăng cân.
Enzym LPL giúp chuyển hóa chất béo thành năng lượng cho các tế bào mô cơ hoặc vô tình làm tăng lượng mỡ ở các tế bào mô mỡ. Với ít estrogen hơn trong cơ thể sau điều trị ung thư có thể khiến LPL kéo chất béo vào các tế bào mỡ và lưu trữ ở đó, gây thừa cân.
Báo cáo nghiên cứu của Hiệp hội Ung thư New Zealand cho thấy, bệnh nhân càng cao tuổi tuy càng khó giảm cân vẫn có thể thực hiện thành công. Người bệnh cần được theo dõi thể trạng và nếp sinh hoạt xuyên suốt sau điều trị. Một số hướng dẫn được gợi ý sau có thể hỗ trợ bệnh nhân cải thiện cân nặng hợp lý, giúp quá trình điều chỉnh cân nặng diễn ra thuận lợi hơn.
Mẹo sinh hoạt cơ bản giúp giữ cân sau điều trị ung thư
Một số cách ăn uống lành mạnh sau điều trị ung thư hỗ trợ giữ cân nặng cho người bệnh. Bạn cố gắng chia nhỏ bữa ăn thành các bữa phụ, dùng nhiều bữa. Các thực phẩm toàn phần, giàu xơ như bánh mì nguyên cám, mì ống, ngũ cốc, trái cây giúp cơ thể lâu đói, thúc đẩy tiêu hóa. Bạn thay các bữa ăn nhẹ, tráng miệng bằng trái cây thay vì bánh ngọt hay đồ uống ngọt. Các thức uống như trà không đường, cà phê với sữa ít béo, nước lọc cũng được khuyến khích trong chế độ ăn uống lành mạnh giúp nhanh phục hồi và giữ cân cho người bệnh.
Thịt gia cầm được khuyến nghị trong bữa ăn, hỗ trợ duy trì cân nặng hợp lý cho bệnh nhân ung thư. Ảnh: Freepik
Hormone insulin đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cơ thể chuyển hóa chất béo đúng cách. Các nghiên cứu dinh dưỡng cho thấy ăn thịt nạc, cá, thịt gia cầm, rau củ góp phần giữ mức insulin được ổn định, dễ giữ cân hợp lý hơn. Hiệp hội Ung thư Mỹ khuyến nghị phụ nữ được chẩn đoán mắc ung thư vú nên tập thể dục nhẹ nhàng, ít nhất 5 giờ mỗi tuần. Nghiên cứu cũng cho thấy, bệnh nhân nữ thực hành tập thể dục, đi bộ 3-5 giờ hằng tuần với tốc độ trung bình sống lâu hơn bệnh nhân không vận động thể chất.
Nhận biết tình trạng tích nước
Cơ thể tích nước là một trong số các di chứng sau điều trị ung thư thường gặp ở bệnh nhân, dẫn đến tăng cân. Bệnh nhân nên liên lạc với bác sĩ điều trị nếu nhận thấy da cứng, ấn nhẹ vào vùng cơ thể thấy để lại vết lõm. Các vùng quanh mắt cá chân và cổ tay bị sưng cũng là dấu hiệu cơ thể đang tích nước gây thừa cân.
Đánh giá cân nặng
Bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng sẽ có bước kiểm tra sức khỏe và đánh giá cân nặng giúp lập kế hoạch ăn uống cá nhân hóa theo thể trạng người bệnh. Các chuyên gia y tế có thể sẽ ưu tiên thiết lập kế hoạch dinh dưỡng giúp bình phục sau điều trị, mới gợi ý nhịp sinh hoạt hỗ trợ giảm cân sau đó. Điều này nhằm giúp phục hồi, tăng đề kháng và thúc đẩy trao đổi đủ chất cho cơ thể, trước khi tiến hành các bước điều trị liên quan khác.
Sau khi phục hồi sau điều trị ung thư, bác sĩ sẽ khuyến khích và hỗ trợ lên kế hoạch, đặt mục tiêu cân nặng và chế độ dinh dưỡng phù hợp cho bệnh nhân. Người bệnh cũng có thể tìm sự hỗ trợ tư vấn từ chuyên gia dinh dưỡng theo nhu cầu và sở thích cụ thể.
Mai Trinh
(Theo Cancer NZ, Breast Cancer)