Ngày 7/3, PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Phó chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam, nói như trên về dịch vụ lọc máu "siêu công nghệ trong 2-3 giờ chi phí khoảng chục triệu đồng". Một số bài đăng trên mạng xã hội quảng cáo tác dụng của phương pháp này như "loại bỏ mỡ máu, chất gây viêm, kim loại nặng, ngăn ngừa đột quỵ, nhồi máu cơ tim, ung thư...". Cụ thể, máu được lấy từ tĩnh mạch của người bệnh, sau đó được vận chuyển qua filter lọc lần đầu để tách huyết tương, huyết tương qua filter lọc thứ hai để loại bỏ tạp chất. Khi huyết tương sạch, kết hợp lại với máu đưa vào cơ thể.

PGS Vinh giải thích nguyên nhân dẫn đến nhồi máu cơ tim là do xơ vữa động mạch cùng các yếu tố nguy cơ khác như tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, rối loạn lipid máu... tích lũy nhiều năm gây bệnh. Trong đó, xơ vữa mạch máu hình thành bởi các mảng bám (từ chất béo, cholesterol, canxi, các chất khác có trong thực phẩm tiêu thụ thường ngày) tích tụ trong thành động mạch. Đây là tiến trình lão hóa tự nhiên của cơ thể.

Khi lọc máu, quả lọc không phân biệt được các loại cholesterol nên có thể loại bỏ cả cholesterol tốt (HDL) có tác dụng bảo vệ mạch máu, tim mạch cho người bệnh. Quá trình này cũng đào thải albumin - một loại protein quan trọng trong máu và các chất làm đảo lộn điện giải.

"Lọc máu không đúng chỉ định có thể dẫn đến nhiễm trùng, làm xáo trộn chất trong cơ thể ảnh hưởng đến sức khỏe, tốn kém chi phí", PGS Vinh nói.

Có nhiều nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ gây nhồi máu não, xuất huyết não, đột quỵ, trong đó chủ yếu là tăng huyết áp, bệnh tim mạch, rung nhĩ, đái tháo đường, mỡ máu cao, béo phì, dị dạng hoặc phình mạch máu não... Người lớn tuổi, người hút thuốc lá, uống rượu bia hoặc từng đột quỵ cũng có nguy cơ tái phát bệnh rất cao. TS.BS Nguyễn Thị Minh Đức, Trưởng khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, nhận định kỹ thuật lọc máu không thay đổi được hết những yếu tố nguy cơ nên không thể phòng ngừa đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

BS.CKII Tạ Phương Dung, Phó giám đốc Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết hiện kỹ thuật lọc máu được chỉ định nhiều nhất trong điều trị bệnh thận mạn tính giai đoạn 5. Lúc này thận không thể lọc được nước dư thừa, chất cặn bã trong cơ thể. Ngoài điều trị bệnh thận giai đoạn cuối, lọc máu chỉ được áp dụng với 5 chỉ định gồm bệnh thần kinh nghiêm trọng như hội chứng Guillain-Barré (rối loạn tự miễn dịch khiến hệ miễn dịch tấn công các dây thần kinh), viêm tụy, bệnh về máu, gan, nhiễm trùng huyết nặng. Một số trường hợp lọc thành phần triglyceride (chất béo trung tính) trong máu, khi thành phần này cao gấp 7-8 lần so với bình thường do viêm tụy cấp. Lúc này lọc máu chỉ là một biện pháp hỗ trợ để điều trị, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng. Song chỉ khi nào bác sĩ sử dụng hết các phương pháp nội khoa mà vẫn không hiệu quả thì mới xem xét lọc máu.

Lọc máu là kỹ thuật cao, phải được thực hiện ở các đơn vị chuyên môn, có cơ sở vật chất hiện đại, thiết bị chuyên dụng. Quy trình lọc máu đòi hỏi bác sĩ phải theo dõi sát sao, đảm bảo môi trường vô khuẩn vì máu được lấy từ cơ thể để lọc chất độc, sau đó đưa lại vào cơ thể. Do đó, đơn vị lọc máu ở các bệnh viện đều thuộc khoa chăm sóc đặc biệt hoặc trung tâm lọc máu nhằm đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt của kỹ thuật này. Theo các bác sĩ, lọc máu sai chỉ định, thực hiện ở cơ sở không an toàn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm chéo viêm gan B, C, sốc phản vệ, có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Để ngăn ngừa tăng huyết áp, xơ vữa mạch máu, phòng ngừa đột quỵ và nhồi máu cơ tim, các bác sĩ khuyến cáo người dân điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học, hạn chế tiêu thụ thức ăn chứa mỡ bão hòa, dùng những loại mỡ tốt cho cơ thể. Sống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tăng cường luyện tập thể dục theo mức độ hợp lý, phù hợp với thể lực, không hút thuốc, giảm rượu bia... giúp tăng cường sức khỏe.

Nếu gia đình có tiền sử nhồi máu cơ tim, tất cả thành viên nên kiểm tra cholesterol toàn phần, triglyceride máu, LDL cholesterol và HDL cholesterol đồng thời xác định có di truyền lipoprotein (a) quá cao không. Đây là nguyên nhân khiến nhiều người gầy, ăn chay hoặc thanh đạm vẫn bị rối loạn lipid máu. Tầm soát sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm, điều trị kịp thời, giảm tỷ lệ biến chứng.

Nếu xơ vữa mạch máu do rối loạn di truyền, bên cạnh quản lý chế độ ăn tốt, người bệnh được chỉ định thuốc hạ mỡ máu, khám và theo dõi định kỳ 3-6 tháng. Quá trình điều trị còn phụ thuộc vào việc bệnh nhân đã biến chứng xơ vữa mạch máu (đã bị nhồi máu cơ tim hay nhồi máu não chưa), từ đó có phác đồ điều trị thích hợp.

Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ tử vong do đột quỵ cao nhất thế giới. Trung bình mỗi năm có hơn 200.000 trường hợp bị đột quỵ từ nhẹ đến trung bình, nặng.

Các bác sĩ khuyến cáo mỗi người, đặc biệt là người có yếu tố nguy cơ, cần chủ động tầm soát đột quỵ và nhồi máu cơ tim định kỳ. Với người khỏe mạnh, dưới 50 tuổi, kết quả tầm soát đột quỵ trước đây không phát hiện bất thường có thể tầm soát định kỳ 3-5 năm một lần. Người trên 50 tuổi, có yếu tố nguy cơ cao như bị mỡ máu cao, tiểu đường, tăng huyết áp nên tầm soát đột quỵ, nhồi máu cơ tim 1-2 năm một lần.

Bác sĩ chẩn đoán bệnh qua xét nghiệm máu, siêu âm tim và mạch máu 4D, chụp cắt lớp vi tính với máy CT 768 lát cắt, CT 1975 lát cắt hay CT 100.000 lát cắt, chụp cộng hưởng từ 1,5-3 Tesla, MSCT tim và động mạch vành, hệ thống máy DSA chụp mạch vành với cánh tay robot Artis Pheno...

Ngọc Châu