Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), khoảng 60% nguyên nhân gây mất mất thính lực có thể phòng ngừa được. Trong đó, nguyên nhân do nhiễm trùng, chẳng hạn như rubella, cytomegalovirus, quai bị, viêm màng não, sởi và viêm tai mạn tính chiếm 30%; viêm màng não và bệnh rubella chiếm hơn 19% có thể ngăn ngừa bằng cách tiêm chủng và vệ sinh tốt. Can thiệp y tế và phẫu thuật kịp thời có thể tránh nhiễm trùng tai. Thực hành cải thiện sức khỏe bà mẹ và trẻ em giảm khoảng 17% các biến chứng khi sinh như thiếu oxy, trẻ nhẹ cân, sinh non và vàng da. Sử dụng thuốc gây độc cho tai ở phụ nữ mang thai gây ra 4% trường hợp khiếm thính ở trẻ em cũng có thể ngăn ngừa.
ThS.BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng - Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết, nguyên nhân gây mất thính lực đến nay vẫn chưa được biết rõ nhưng những yếu tố nguy cơ thường thấy nhất bao gồm di truyền, trẻ có tiền sử gia đình bị điếc bẩm sinh. Trẻ sơ sinh phải thở máy, hỗ trợ hô hấp, nuôi lồng kính; trẻ mắc dị tật sọ mặt, viêm màng não do vi khuẩn hoặc virus (nhất là herpes hoặc varicella); viêm tai giữa tái phát thường xuyên hoặc kéo dài trên 3 tháng... cũng có thể bị ảnh hưởng thính lực.
Bác sĩ Hằng chia sẻ thêm, thính lực có vai trò quan trọng đối với sự phát triển nhận thức của trẻ. Mất thính lực tạo ra rào cản khiến trẻ học tập kém, giao tiếp hạn chế, mang trong mình nỗi tự ti và có thể dẫn đến trầm cảm. Do đó, phụ nữ chuẩn bị mang thai nên tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine được khuyến nghị. Chăm sóc thai kỳ ở cơ sở y tế chuyên khoa và thăm khám thai đúng lịch để phát hiện và can thiệp kịp thời bất thường, phòng ngừa nguy cơ sinh non. Chị em nên thăm khám thai định kỳ, sớm phát hiện các dị tật để có hướng can thiệp kịp thời.
Phụ nữ tiêm vaccine phòng sởi, quai bị, rubella trước khi mang thai tại Trung tâm Tiêm chủng VNVC. Ảnh: VNVC
Người bệnh không sử dụng các loại thuốc gây độc cho tai cũng như bất kỳ loại thuốc nào không được bác sĩ chỉ định. Trong đó, nhóm thuốc kháng sinh aminoglycoside liều cao có khả năng gây điếc nếu sử dụng quá liều. Aminoglycoside cũng có thể gây hại cho thận, tiền đình và có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc kháng sinh khi điều trị các tình trạng nhiễm trùng về sau.
Trẻ em nên sàng lọc sau sinh và cần được điều trị triệt để nếu bị viêm tai giữa để phòng ngừa nguy cơ điếc bẩm sinh. Khi trẻ có các triệu chứng nghi ngờ suy giảm hoặc mất thính lực, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện có chuyên khoa tai mũi họng để kiểm tra. Kịp thời can thiệp giúp giảm thiểu tối đa tác động của suy giảm thính lực tới sự phát triển của trẻ.
Trẻ được chăm sóc sau sinh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Điếc bẩm sinh có thể được phát hiện trong vài ngày đầu sau khi sinh. Bác sĩ Hằng dẫn nghiên cứu cho thấy, trẻ em bị điếc bẩm sinh hoặc suy giảm thính lực nếu được can thiệp thích hợp trước 12 tháng tuổi sẽ phát triển ngôn ngữ ngang bằng với trẻ cùng độ tuổi khi lên 5 tuổi.
Theo WHO, có khoảng 5% dân số thế giới bị khiếm thính, trong đó, có tới 32 triệu trường hợp là trẻ em. Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng cứ 1.000 trẻ sơ sinh thì có một hoặc hai trẻ bị mất thính lực vĩnh viễn. Tỷ lệ nghe kém do các nguyên nhân có thể phòng ngừa được chiếm tỷ lệ cao ở các nước đang phát triển và các nước đói nghèo. Tỷ lệ này là khoảng 75% so với 49% ở các nước phát triển.
Nguyên Phương