Hormone tăng trưởng (GH - Growth Hormone) là một loại nội tiết tố quan trọng được sản xuất bởi tuyến yên, tuyến nội tiết với kích thước bằng hạt đậu trên não của mỗi người. Chúng đóng vai trò quan trọng với sự phát triển chiều cao, sửa chữa tế bào và trao đổi chất ở trẻ. Ngoài ra, loại hormone này cũng giúp trẻ tăng phát triển cơ bắp, sức mạnh, hiệu suất tập thể dục, phục hồi sau chấn thương và bệnh tật.

BS.CKI Phạm Đỗ Uyên - bác sĩ Trưởng Nutrihome Hoàng Văn Thụ (Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome) cho biết bên cạnh các yếu tố về di truyền và chuyển hóa trong cơ thể, hormone tăng trưởng của trẻ chịu sự ảnh hưởng của chế độ ăn uống, lối sống.

Để kích thích cơ thể trẻ tăng tiết hormone tăng trưởng có lợi cho tăng chiều cao, phụ huynh nên xây dựng cho trẻ chế độ ăn uống, vận động khoa học và cân bằng, ngủ đủ giấc, kiểm soát cân nặng hiệu quả.

Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya: Phần lớn hormone tăng trưởng được cơ thể giải phóng khi đang ngủ, nhất là khi ngủ sâu. Để trẻ có giấc ngủ ngon, bố mẹ có thể áp dụng các gợi ý sau: tránh để trẻ tiếp xúc với ánh sáng từ màn hình thiết bị điện tử ít nhất 2h trước khi ngủ; ưu tiên đọc sách, kể chuyện hoặc trò chuyện với trẻ trước khi ngủ; đảm bảo phòng ngủ có nhiệt độ mát mẻ, phù hợp; không dùng thực phẩm, đồ ứng có chứa caffeine vào cuối ngày.

Cắt giảm lượng đường tiêu thụ: Ăn quá nhiều tinh bột trắng, đường trắng hoặc bánh kẹo ngọt sẽ làm trẻ tăng lượng đường trong máu. Khi cơ thể tăng đường huyết, lượng hormone insulin trong máu cũng tăng theo. Trong khi đó, insulin ức chế việc giải phóng hormone tăng trưởng (GH) ở trẻ khỏe mạnh. Vì vậy, việc giảm lượng đường tiêu thụ có thể giúp tối ưu hóa lượng hormone tăng trưởng.

Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng: Việc ăn uống hợp lý sẽ giúp trẻ cân bằng lượng đường huyết và hạn chế khả năng tích tụ mỡ thừa, các bệnh lý chuyển hóa, gây giảm tiết hormone tăng trưởng. Ba mẹ nên đưa con đi khám, tư vấn thêm bác sĩ dinh dưỡng, thiết kế khẩu phần ăn uống hàng ngày hợp lý, vừa đủ theo độ tuổi. Mục tiêu là giúp trẻ hấp thu tốt nhất chất dinh dưỡng, từ đó kích thích cơ thể tăng tiết hormone tăng trưởng tốt cho chiều cao.

Giảm lượng mỡ của cơ thể: Sự bài tiết hormone tăng trưởng chiều cao suy giảm rõ rệt ở những trẻ bị béo phì. Những trẻ có lượng mỡ bụng cao sẽ bị suy giảm sản xuất loại hormone này. Ngoài ra, khối lượng mỡ nhiều có liên quan đến nhiều bệnh lý chuyển hóa như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, gan nhiễm mỡ,... Do đó, chú trọng giảm lượng mỡ của cơ thể sẽ giúp bé sức khỏe tốt để tăng trưởng chiều cao lành mạnh, đẩy lùi bệnh tật.

Không ăn no trước khi ngủ: Nếu trẻ ăn, uống no trước khi đi ngủ sẽ làm tăng mức insulin trong cơ thể, ảnh hưởng đến việc tiết hormone tăng trưởng. Một bữa ăn giàu carbohydrate hoặc protein có thể làm tăng đột biến insulin, có khả năng ngăn chặn hormone tăng trưởng được tiết ra vào ban đêm. Thông thường, mức insulin thường giảm 2-3 giờ sau khi ăn, vì vậy, nên cho trẻ ăn 2-3 giờ trước khi đi ngủ.

Luyện tập thường xuyên: Tập thể dục là một trong những cách hiệu quả để tăng hormone tăng trưởng ở mỗi trẻ. Trong đó, các bài tập thể dục nhịp điệu, bài tập với trở kháng (tập với tạ hoặc dây thun kháng lực hoặc bài tập kháng lại trọng lực của cơ thể) kích thích hormone tăng trưởng nhiều nhất.

Việc kích thích hormone tăng trưởng chiều cao nhiều hay ít cũng phụ thuộc vào loại bài tập, cường độ, chế độ dinh dưỡng trước, trong và sau khi tập và thể trạng của mỗi trẻ. Trẻ cần vận động thường xuyên, điều độ mới có thể gia tăng nồng độ hormone tăng trưởng. Ba mẹ có thể hướng dẫn hoặc cùng bé thực hiện bài tập nói trên. Bài tập chạy nước rút, chạy bền cũng tăng mức hormone tăng trưởng, tối đa hóa việc giảm mỡ.

Bác sĩ Đỗ Uyên cho biết thêm, việc đưa trẻ đi khám về dinh dưỡng, tư vấn vận động là không thể thiếu, vì mỗi bé có một thể trạng hay bệnh lý đi kèm riêng. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng dinh dưỡng; đo tuổi xương; tiến hành các xét nghiệm tổng quát, chuyên sâu liên quan... Trong đó có đánh giá về hàm lượng hormone tăng trưởng trong cơ thể. Từ đó, chuyên gia sẽ điều trị, tư vấn về dinh dưỡng, vận động giúp trẻ phát triển chiều cao tối ưu.

Kim Thư