Anh Hiếu, 33 tuổi, ngụ Quảng Ngãi, là con trai duy nhất trong gia đình, được bác sĩ chẩn đoán vô sinh do không có tinh trùng. 5 năm qua vợ chồng anh điều trị hiếm muộn ở nhiều nơi không thành công.

Ngày 6/12, bác sĩ Ngô Đình Triệu Vỹ, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (IVF Tâm Anh TP HCM), cho biết bệnh nhân bị tinh hoàn ẩn lâu năm, thể tích rất bé, kèm đột biến gene hạn chế khả năng sinh tinh, tỷ lệ tìm thấy tinh trùng rất mong manh.

Bác sĩ tư vấn anh Hiếu thực hiện vi phẫu tinh hoàn tìm tinh trùng (micro-TESE), song song chọc hút trứng từ người vợ để thụ tinh ống nghiệm (IVF). Trường hợp không tìm thấy tinh trùng, phương án dự phòng là thụ tinh ống nghiệm từ tinh trùng ẩn danh.

Vợ chồng anh Hiếu vận động người quen đang sinh sống tại TP HCM hiến tinh trùng vào ngân hàng của bệnh viện, đổi lại mẫu tinh trùng khác để anh sử dụng thụ tinh ống nghiệm.

Theo quy định, người hiến tinh trùng phải là trên 20 tuổi. Mẫu tinh trùng hiến sẽ được đưa vào ngân hàng, ngược lại, ngân hàng sẽ hoán đổi bằng một mẫu khác ẩn danh chuyển lại cho đôi vợ chồng vô sinh thực hiện IVF. Người hiến không được mắc các bệnh di truyền, tâm thần, viêm gan siêu vi B/C, lậu, giang mai, HIV... Tinh dịch đồ cần đáp ứng các tiêu chuẩn trung bình: thể tích tinh dịch 2-5 ml/lần xuất tinh, mật độ từ 15 triệu tinh trùng/ml trở lên, tỷ lệ di động trên 40%.

Anh Tuấn, 35 tuổi, bạn thân từ thuở nhỏ của anh Hiếu, đến IVF Tâm Anh khám, thực hiện các xét nghiệm để hiến. Kết quả, tinh dịch đồ của anh không đạt yêu cầu của ngân hàng tinh trùng. Lượng tinh dịch dưới mức trung bình 2 ml, số lượng tinh trùng dưới 40 triệu, tỷ lệ di động dưới 40%, tỷ lệ di động nhanh dưới 25%.

Bác sĩ từ chối nhận tinh trùng hiến từ anh Tuấn. Anh Minh, 30 tuổi, một người bạn khác, tình nguyện giúp sức. Họ đến bệnh viện làm các thủ tục tương tự, nhưng kết quả anh Minh bị viêm gan B, không đáp ứng điều kiện hiến tặng.

Người thứ ba là anh Hải, 27 tuổi, đến IVF Tâm Anh TP HCM vào tháng 10, xét nghiệm ghi nhận mắc bệnh thiếu máu hồng cầu nhỏ nhược sắc.

Hy vọng cuối cùng của người đàn ông vô sinh dồn vào cậu em vợ 23 tuổi là Long. Không may, sau khám, Long được chẩn đoán bị giãn tĩnh mạch thừng tinh nặng, tinh dịch đồ không đủ điều kiện hiến tặng.

"Đây là trường hợp rất hy hữu", bác sĩ Vỹ cho biết. Tại IVF Tâm Anh TP HCM, nhiều công nghệ được áp dụng giúp hạn chế nguy cơ xin tinh trùng hoặc trứng cho bệnh nhân vô sinh. Chỉ khoảng 5% trường hợp thực hiện IVF từ "tinh binh" hiến tặng, hầu hết người hiến đầu tiên đều đạt yêu cầu của ngân hàng tinh trùng.

"Tôi không ngờ ba người bạn và em vợ đều trẻ, khỏe nhưng không đủ điều kiện hiến tặng tinh trùng", anh Hiếu nói.

Đầu tháng 11, ThS.BS Lê Đăng Khoa, Trưởng Đơn vị Nam học, IVF Tâm Anh TP HCM, cùng bác sĩ Vỹ mổ micro-TESE cho anh Hiếu. Vợ chồng anh đặt hết hy vọng vào ca mổ này, dù chỉ có 1% cơ hội.

Bác sĩ Vỹ cho hay người bệnh chỉ có tinh hoàn bên phải, teo nhỏ. Các bác sĩ nỗ lực hết sức, thận trọng mở bìu tinh hoàn, tìm kiếm các ống sinh tinh bên trong. 50% thời lượng đầu cuộc mổ không khả quan bởi không tìm thấy tinh trùng sống, hy vọng còn lại rất thấp. May mắn, cuối cùng các bác sĩ tìm được hai ống sinh tinh, soi tìm được gần 30 tinh trùng đem trữ đông.

Số "vốn liếng" đủ thực hiện 2 chu kỳ thụ tinh ống nghiệm, anh Hiếu không phải tiếp tục vận động người khác hiến tinh trùng. "Tôi và vợ rất hạnh phúc, ngày có con của chính mình không còn xa", anh nói.

Theo bác sĩ Vỹ, tinh hoàn ẩn là tình trạng trẻ nam sinh ra có một hoặc cả hai tinh hoàn không di chuyển xuống bìu mà nằm ở các vị trí khác trong bụng hoặc ống bẹn. Khoảng 3-4% trẻ mắc tình trạng này, nguyên nhân thường gặp do rối loạn trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến sinh dục, sự sai lệch tổng hợp testosterone, bất thường trong quá trình phát triển dây chằng tinh hoàn - bìu, cuống mạch tinh hoàn ngắn hoặc xơ hóa vùng ống bẹn... Nếu không được phẫu thuật sớm, người bệnh có nguy cơ giảm khả năng sản xuất tinh trùng, giảm khả năng sinh sản, thậm chí vô sinh.

"Trẻ bị tinh hoàn ẩn nên được khám, điều trị, phẫu thuật trước 5 tuổi, nếu không về sau tỷ lệ vô sinh lên đến 75%", bác sĩ cho hay.

Các nhà nghiên cứu trên thế giới cảnh báo khả năng sinh sản của nam giới giảm mạnh trong những thập kỷ gần đây, số lượng tinh trùng trên toàn cầu giảm một nửa trong 50 năm qua với tốc độ tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2000. Các nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên có thể từ di truyền, lối sống, môi trường ô nhiễm, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và các chất kích thích, các bệnh lý như giãn tĩnh mạch thừng tinh, bệnh lây truyền qua đường tình dục...

Bác sĩ Vỹ khuyến cáo nam giới trong độ tuổi sinh sản nên thăm khám định kỳ, gồm khám sức khỏe sinh sản, sống lành mạnh, không sử dụng nhiều rượu bia, thuốc lá hay các chất kích thích khác, vận động hợp lý, tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục... Khi có bất kỳ dấu hiệu bệnh ở cơ quan sinh sản nên đi khám, điều trị sớm.

4 trường hợp được anh Hiếu vận động hiến tinh trùng nhưng không đạt chất lượng đã được bác sĩ Vỹ tư vấn phương án trữ tinh trùng bảo tồn khả năng sinh sản cho tương lai.

* Tên nhân vật đã được thay đổi

Hoài Thương