Đục thủy tinh thể là tình trạng thủy tinh thể mất độ trong suốt, khiến ánh sáng bị tán xạ hoặc không truyền đủ đến võng mạc, làm giảm thị lực. Theo ThS.BS Phạm Huy Vũ Tùng, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, đục thủy tinh thể thường gặp ở người trên 60 tuổi, nhưng hiện nay người trẻ cũng có thể mắc bệnh này do nhiều nguyên nhân.

Tiếp xúc ánh sáng xanh, tia cực tím

Trong phổ ánh sáng mà mắt có thể nhìn thấy, ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, máy vi tính, tivi... có bước sóng ngắn và mang năng lượng cao. Ánh sáng xanh có thể xuyên sâu vào mắt, qua thủy tinh thể và võng mạc. Nếu tiếp xúc chúng lâu dài có nguy cơ làm tổn thương tế bào, thoái hóa và biến tính protein trong thủy tinh thể làm mất độ trong.

Tương tự, tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời cũng có khả năng phá hủy, gây biến đổi cấu trúc protein trong thủy tinh thể, thúc đẩy lão hóa. Người thường xuyên làm việc, sinh hoạt ngoài nắng cần đeo kính chống UV để bảo vệ mắt.

Sử dụng thuốc corticoid

Sử dụng thuốc corticoid thời gian dài cũng là nguyên nhân gây đục thủy tinh thể sớm. Corticoid can thiệp vào quá trình chuyển hóa đường và protein bên trong thủy tinh thể. Điều này làm tăng chuyển hóa các chất độc hại khiến các protein trong thủy tinh thể bị biến tính và kết tụ, gây đục thủy tinh thể. Corticoid cũng làm giảm hoạt động của các enzyme bảo vệ trong mắt khiến tế bào thủy tinh thể tổn thương, mất độ trong suốt.

Lối sống không lành mạnh

Hút thuốc lá, uống rượu nhiều, ít vận động, thức khuya, chế độ ăn thiếu cân bằng... đều là các tác nhân có thể gây đục thủy tinh thể. Thuốc lá chứa hơn 4.000 chất độc, nhiều chất gây tổn thương mô mắt. Chế độ ăn thiếu cân bằng, nhiều đường và chất béo xấu làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường làm tích tụ sorbitol (một loại đường rượu, chậm chuyển hóa) trong thủy tinh thể, gây sưng và đục. Thiếu ngủ, căng thẳng kéo dài cũng làm giảm khả năng tái tạo tế bào, suy yếu hệ miễn dịch, gián tiếp gây hại bộ phận này của mắt.

Chấn thương

Mắt bị va đập mạnh có thể làm rách hoặc đứt các sợi treo, phá vỡ cấu trúc protein. Màng bao tinh thể bị tổn thương tạo điều kiện cho tế bào viêm xâm nhập, gây đục thủy tinh thể. Tình trạng có thể xuất hiện ngay lập tức nếu tổn thương nặng hoặc có thể sau vài tuần đến vài năm nếu tổn thương kích hoạt quá trình thoái hóa chậm.

Di truyền, mắc bệnh lý

Bệnh đái tháo đường và các rối loạn chuyển hóa, cao huyết áp làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể. Có một số dạng đục thủy tinh thể bẩm sinh hoặc khởi phát sớm từ khi sinh ra hay trong vài năm đầu đời. Nguyên nhân do đột biến gene và có tính chất di truyền trong gia đình.

Để giảm nguy cơ bị đục thủy tinh thể sớm, bác sĩ Tùng khuyên người trẻ nên hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng xanh, tia UV hoặc có biện pháp bảo vệ mắt phù hợp. Không lạm dụng thuốc corticoid, giữ nếp sống lành mạnh, phòng tránh chấn thương mắt. Khám mắt định kỳ mỗi 6-12 tháng tại các bệnh viện có chuyên khoa Mắt cũng giúp phát hiện sớm các bệnh lý liên quan (nếu có), hạn chế bệnh tiến triển nặng, khó điều trị.

Nhật Minh