"Trung Quốc và Philippines là những nước láng giềng gần gũi. Chúng ta có hàng nghìn lý do để chung sống hòa bình và hợp tác cùng có lợi. Bạn bè, hàng xóm thân thiết xảy ra bất đồng là chuyện bình thường", đại sứ Trung Quốc tại Philippines Hoàng Hoát Liên đăng Facebook ngày 26/11.
"Điều quan trọng là cách chúng ta xử lý và quản lý những khác biệt đó trên tinh thần tìm kiếm điểm chung và gác lại bất đồng", ông Hoàng cho biết và nhận định "con tàu hữu nghị khổng lồ của Trung Quốc - Philippines sẽ vững tiến đến tương lai tươi sáng hơn" nếu hai nước tuân thủ nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau.
Tuyên bố được đại sứ Hoàng đưa ra sau vụ ba tàu hải cảnh Trung Quốc ngày 16/11 chặn đường hai tàu tiếp vận của Philippines đang trên đường tiếp tế cho binh sĩ đồn trú trái phép tại bãi Cỏ Mây, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Cố vấn An ninh Quốc gia Philippines Hermogenes Esperon sau đó đăng video cho thấy tàu hải cảnh Trung Quốc chiếu đèn pha công suất cao và xịt vòi rồng vào tàu tiếp tế Philippines, buộc tàu này phải hủy nhiệm vụ và quay về.
Xác chiến hạm BRP Sierra Madre trên bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam tháng 5/2015. Ảnh: Reuters.
Vụ chặn tàu khiến căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc leo thang. Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin phản đối hành vi của hải cảnh Trung Quốc, tuyên bố các tàu tiếp vận của nước này được bảo vệ theo hiệp ước phòng thủ chung với Mỹ.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana ngày 22/11 bày tỏ phản đối với đại sứ Hoàng Hoát Liên, đồng thời ra lệnh cho hai tàu tiếp vận quay lại bãi Cỏ Mây để tiếp tế cho binh sĩ trên xác tàu Sierra Madre. Hoạt động tiếp tế diễn ra cùng ngày mà không bị hải cảnh Trung Quốc cản trở.
Tuy nhiên, một ngày sau, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên yêu cầu Philippines "tôn trọng cam kết" với nước này và thu hồi xác tàu chiến BRP Sierra Madre mắc cạn ở bãi Cỏ Mây.
Bộ trưởng Lorenzana hôm qua tuyên bố yêu cầu rút tàu BRP Sierra Madre mà Trung Quốc đưa ra là "vô căn cứ", do Manila không đưa ra cam kết nào như vậy với Bắc Kinh. Ông cũng đòi hải cảnh Trung Quốc rút khỏi khu vực bãi Cỏ Mây.
Hải quân Philippines năm 1999 cho ủi tàu chiến cũ nát BRP Sierra Madre lên bãi Cỏ Mây, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, sau đó triển khai nhóm nhỏ binh sĩ đồn trú trái phép tại đây. Các binh sĩ này phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn tiếp tế từ đất liền.
Tàu hải cảnh Trung Quốc xịt vòi rồng, chiếu đèn pha vào tàu Philippines hôm 16/11. Video: Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines.
Bộ Quốc phòng Philippines cho biết Trung Quốc thường duy trì một tàu hải cảnh gần bãi Cỏ Mây để giám sát hoạt động của tàu cá Philippines, cũng như theo dõi nhiệm vụ tiếp tế cho BRP Sierra Madre.
Philippines chưa bình luận về tuyên bố mới nhất của đại sứ Hoàng.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng trong cuộc họp báo hôm 18/11 tái khẳng định lập trường rõ ràng và nhất quán của Việt Nam về chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa cũng như vấn đề Biển Đông khi được đề nghị bình luận về sự việc.
"Việt Nam đề nghị các bên tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 trong mọi hoạt động trên Biển Đông, không có hành động làm phức tạp tình hình, góp phần duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và trật tự pháp lý trên biển tại khu vực", bà Hằng tuyên bố.
Nguyễn Tiến (Theo ABS-CBN)