Theo TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, trưởng khoa Tiết niệu - Trung tâm Tiết niệu Thận học, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP HCM, tiểu máu khi chơi thể thao là tình trạng thường thấy khi tập luyện quá sức. Triệu chứng này làm vận động viên, người chơi thể thao khá hoảng sợ và lo lắng, bởi dễ nhầm lẫn với triệu chứng của các bệnh lý nghiêm trọng như sỏi thận, lao thận, viêm thận, bướu thận...

Theo khảo sát, cứ 10 vận động viên marathon chuyên nghiệp có đến 7 người mắc trường hợp tiểu ra máu. Tình trạng này không chỉ thường gặp đối với người chạy đường dài, mà còn có thể xảy ra sau khi thực hiện bất kỳ loại hoạt động thể chất nào với cường độ cao trong thời gian dài như bóng đá, bơi lội, đạp xe, boxing...

Tiểu ra máu do vận động (còn được gọi là viêm thận giả tạo, tiểu ra máu căng thẳng hoặc tiểu ra máu 10 km) là tình trạng hồng cầu xuất hiện trong nước tiểu, có màu đỏ tươi, hồng hoặc nâu coca được thấy ở nhiều vận động viên.

Theo TS.BS Hoàng Đức, tình trạng tiểu ra máu khi chơi thể thao có thể hiện ra hoặc dưới hình thức vi thể, nguồn gốc bệnh ở thận hoặc ở bàng quang kết hợp với những dấu hiệu khó chịu trên vùng xương mu, đi tiểu khó và thường biến mất sau 72 giờ khi dừng hoạt động thể thao.

Nguyên nhân chính xác của hiện tượng này vẫn chưa được xác định rõ, tuy nhiên có rất nhiều yếu tố tác động gây nên tình trạng tiểu ra máu khi chơi thể thao như:

Thận bị thiếu máu, thiếu oxy, sự gia tăng thẩm thấu cả hồng huyết cầu và các protein vào nước tiểu.

Ngoại chấn thương khi vận động với cường độ mạnh trong thời gian dài khiến cho thận bị thúc ép, xô đẩy, rung động liên tục.

Bàng quang bị chấn thương do va chạm vào mặt sau cũng được xem là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng nước tiểu có màu đỏ.

Do sự tán huyết khi chạy trên mặt phẳng cứng sau 1-3 giờ gây nên tình trạng tán huyết ở vùng bàn chân.

Một vùng cơ nào đó bị rách, đứt tạo điều kiện cho các myoglobin - một loại protein hình cầu tồn tại trong tế bào cơ tim và cơ xương đóng vai trò dự trữ, cung cấp oxy cho hoạt động các cơ; chạy ra ngoài mạch máu và thẩm thấu qua nước tiểu thường được tìm thấy sau 24-48 giờ vận động.

Nếu người chơi thể thao tiểu ra máu, cần phải lấy mẫu nước tiểu trong 72 giờ tiếp theo để xét nghiệm. Sau 72 giờ, nếu nước tiểu trở lại bình thường có thể kết luận tiểu máu do vận động cường độ cao. Nếu tình trạng tiểu máu vẫn tiếp tục diễn ra sau 72 giờ, cần thực hiện các xét nghiệm như siêu âm, chụp X-quang, CT cắt lớp, MRI cộng hưởng từ, nội soi nhằm tìm ra nguyên nhân và sớm có phương án điều trị kịp thời.

TS.BS Hoàng Đức lưu ý, tiểu ra máu khi chơi thể thao thường không nguy hiểm, tình trạng sẽ tự khỏi và không cần can thiệp điều trị đặc biệt. Tuy nhiên để tránh trường hợp này xảy ra, người chơi thể thao nên đảm bảo uống nước đầy đủ và có cường độ luyện tập phù hợp. Tiểu máu do vận động thường dễ nhầm lẫn do triệu chứng lâm sàng tương tự các bệnh lý khác như sỏi thận, lao thận, viêm thận hoặc những bệnh thận trước, bướu thận... Do đó, khi có triệu chứng tiểu máu và sau 72 giờ theo dõi không trở lại bình thường, người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, chẩn đoán và có phác đồ điều trị phù hợp, tránh những biến chứng nghiêm trọng về sau.

Đức Huy