Yếu tố tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố

Ung thư da có 4 loại: biểu mô tế bào đáy, biểu mô gai sừng hoá, hắc tố và các ung thư xuất phát từ tuyến dưới da như ung thư biểu mô tuyến mồ hôi hay tuyến bã. Trong đó, ung thư hắc tố là ung thư da ác tính nhất, phát triển từ các tế bào sản xuất melanin (melanocytes), thường khởi phát từ nốt ruồi, tàn nhang hoặc một đám sắc tố bẩm sinh.

Người mang yếu tố tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố không đồng nghĩa với việc chắc chắn mắc bệnh. Thực tế nhiều trường hợp có nguy cơ mắc bệnh cao nhưng không bao giờ bị ung thư hắc tố và ngược lại. Hiệp hội Ung thư Mỹ khuyến cáo một số yếu tố dưới đây làm tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố.

Thường xuyên tiếp xúc với tia cực tím (UV)

Tia cực tím có nguồn chính là ánh nắng mặt trời. Ngoài ra, giường nhuộm da và đèn mặt trời cũng có thể sản sinh tia này.

Mặc dù các tia UV chỉ chiếm một phần nhỏ trong ánh nắng mặt trời nhưng chúng là nguyên nhân chính gây ra ảnh hưởng tiêu cực lên da và là yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố. Tia UV tấn công DNA trong tế bào da và tất cả các bệnh ung thư da đều bắt đầu khi DNA kiểm soát sự phát triển của tế bào da bị tổn thương.

Cơ thể có nhiều nốt ruồi

Nốt ruồi bình thường có màu hoặc đen đều màu, là khối u lành tính, thường nhỏ hơn 6 mm. Khi một nốt ruồi đã phát triển, nó thường sẽ giữ nguyên kích thước, hình dạng và màu sắc trong nhiều năm.

Hầu hết các nốt ruồi đều vô hại nhưng sự thay đổi về kích thước, hình dạng, màu sắc hoặc kết cấu của chúng có thể là gợi ý về một khối u ác tính đang phát triển.

Nốt ruồi không điển hình (bớt loạn sản) có hình dạng giống nốt ruồi thông thường nhưng chúng có một số đặc điểm của khối u ác tính: Kích thước lớn và màu sắc không ổn định. Bớt loạn sản cũng có thể xuất hiện ở những khu vực da ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Bớt loạn sản có mang tính di truyền nhưng tỷ lệ chúng phát triển thành khối u ác tính rất thấp.

Tuy nhiên, bởi tính di truyền, nếu ít nhất có một người trong gia đình có nốt ruồi không điển hình chuyển thành u ác tính, các thành viên sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao. Đây được gọi là hội chứng đa nốt ruồi không điển hình và hắc tố (FAMMM).

Những người có hội chứng này cần được kiểm tra kỹ lưỡng bởi các bác sĩ chuyên khoa da liễu. Chụp ảnh toàn thân định kỳ là cách bệnh nhân và các chuyên gia theo dõi cơ thể tốt nhất. Ngoài ra, người bệnh cần tự kiểm tra da tại nhà hàng tháng.

Tỷ lệ phát triển thành ung thư hắc tố của các vết chàm bẩm sinh là 0-5%, tùy thuộc vào kích thước. Những người có vết chàm bẩm sinh lớn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Vết chàm bẩm sinh có thể được loại bỏ bằng phương pháp phẫu thuật, ngăn chặn chúng phát triển thành ung thư.

Tiền sử gia đình có người mắc ung thư hắc tố

Khoảng 10% số người mắc ung thư hắc tố có tiền sử gia đình mắc bệnh. Những người này có nguy cơ mắc bệnh cao bởi có chung lối sống - thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, da trắng, đột biến gen trong gia đình...

Các chuyên gia không khuyên các thành viên trong gia đình có tiền sử mắc bệnh xét nghiệm di truyền để tìm kiếm yếu tố tăng nguy cơ nhưng khuyến cáo rằng họ cần soi da thường xuyên với bác sĩ da liễu, tự kiểm tra da hàng tháng, chống nắng kỹ lưỡng, tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Nhật Lệ (Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ)