Theo BS.CKII Tạ Phương Dung, Phó giám đốc Trung tâm Tiết niệu thận học, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, giải pháp bộ đôi kháng thể đơn dòng phòng Covid-19 của AstraZeneca được nghiên cứu trên các đối tượng suy giảm miễn dịch. Đây được xem là "lá chắn" cho nhóm người trên 60 tuổi, béo phì, tiểu đường, tim mạch, ung thư...

Ở nhóm người bị suy thận nặng (biểu hiện qua độ lọc cầu thận thấp dưới 30 ml/phút hay 1,73 m2 da); người viêm gan mạn tính, đang sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch hay corticoid liều cao (tương đương Prednison trên 20 mg một ngày và dùng trong thời gian dài từ 14 ngày trở lên) kháng thể đơn dòng chứng minh được khả năng bảo vệ người bệnh chống lại virus SARS-CoV-2.

Tương tự, nhóm người bệnh phải ghép tạng (tim, thận, phổi, tụy...) càng cần phải được tiêm bộ đôi kháng thể đơn dòng phòng Covid-19. Những bệnh nhân này dù có tiêm đầy đủ các mũi vaccine thì tỷ lệ nhiễm bệnh vẫn cao, vì cơ thể không có khả năng tạo ra kháng thể hoặc tạo ra không đủ kháng thể để chống lại SARS-CoV-2.

Người ghép tạng còn phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch suốt đời. Loại thuốc này ngăn chặn hoặc ức chế hoạt động của hệ miễn dịch nên khi có tác nhân bên ngoài tấn công không chỉ dễ nhiễm bệnh, bệnh dễ trở nặng mà còn có nguy cơ cao phải chăm sóc đặc biệt (ICU). Việc nhiễm Covid-19 còn khiến người ghép tạng mất chức năng thận ghép, bệnh diễn biến xấu nhanh hơn và thậm chí là gây tử vong.

Ngoài nhóm đối tượng bệnh nhân ung thư, suy thận giai đoạn cuối, ghép tạng... người mắc bệnh tự miễn, bệnh lupus ban đỏ hệ thống hay hội chứng thận hư, bệnh cầu thận IgA... cũng cần tiêm kháng thể đơn dòng.

Tuy nhiên, bác sĩ Phương Dung lưu ý, bệnh nhân sau ghép tạng có thể có các vấn đề liên quan đến chống thải ghép, nhiễm trùng nên dễ bị mệt mỏi, sốt, thay đổi nước tiểu... vì thế không nên tiêm ngay khi ghép. Người bệnh cần được theo dõi sát sao, chăm sóc hợp lý, nghỉ ngơi sau 1-3 tháng để sức khỏe ổn định mới có thể dùng kháng thể đơn dòng.

Kháng thể đơn dòng phòng Covid-19 ít nhất 6 tháng

Bộ đôi kháng thể đơn dòng của AstraZeneca có nguồn gốc từ huyết thanh của người khỏi bệnh Covid-19, kết hợp 2 kháng thể có hoạt lực mạnh nhất là Tixagevimab và Cilgavimab. Loại kháng thể hiệp đồng này có khả năng gắn trên nhiều protein gai ở các vị trí khác nhau của virus SARS-CoV-2, vô hiệu hóa khả năng hoạt động của chúng, ngăn virus xâm nhập vào tế bào và tấn công, phá hủy cơ thể người. Kháng thể đơn dòng của AstraZeneca được tối ưu hóa bằng công nghệ độc quyền, giúp kéo dài thời gian bán hủy hơn gấp 3 lần và có khả năng bảo vệ ít nhất 6 tháng chỉ sau một lần tiêm bắp.

Theo bác sĩ Phương Dung, loại kháng thể mà người bệnh Covid-19 được chỉ định điều trị và bộ đôi kháng thể đơn dòng của AstraZeneca là hai loại hoàn toàn khác nhau. Kháng thể điều trị Covid-19 được dùng khi người bệnh đã bị nhiễm virus SARS-CoV-2, còn bộ đôi kháng thể đơn dòng của AstraZeneca được dùng để phòng và điều trị Covid-19. Tuy nhiên, hiện nay tại Việt Nam mới chỉ cấp phép cho việc sử dụng kháng thể đơn dòng trong dự phòng trước phơi nhiễm virus SARS-CoV-2.

Bộ đôi kháng thể đơn dòng cũng không phải là vaccine mà là thuốc cung cấp kháng thể miễn dịch thụ động. Nghĩa là thuốc chứa một lượng kháng thể đã được tổng hợp sẵn. Khi tiêm vào cơ thể, thuốc sẽ cung cấp kháng thể dự phòng nguy cơ nhiễm SARS-CoV-2, nhờ việc ngăn cản virus gắn kết với tế bào ACE2 trong niêm mạc hầu họng ở người và từ đó chống xâm nhập vào tế bào khỏe mạnh ở người.

Sau tiêm 6 giờ, thuốc đã phát huy tác dụng bảo vệ. So với nhóm chứng giả dược, người được dùng kháng thể đơn dòng có tỷ lệ bệnh nặng và tỷ lệ tử vong do virus SARS-CoV-2 thấp hơn. Số liệu thống kê từ nghiên cứu Provent của AstraZeneca cho thấy, thực tế không có trường hợp tử vong nào vì Covid-19 ở những người tiêm kháng thể đơn dòng sau 3 tháng và 6 tháng tính đến thời điểm quan sát và đang tiếp tục được theo dõi.

Bộ đôi kháng thể đơn dòng của AstraZeneca được chỉ định cho mục đích dự phòng phơi nhiễm Covid-19 ở người lớn và trẻ em từ 12 tuổi trở lên có cân nặng tối thiểu là 40 kg. Người được tiêm phải đáp ứng các điều kiện gồm không nhiễm SARS-CoV-2, không có tiếp xúc hiện tại với người nhiễm SARS-CoV-2, đã được xác định bị suy giảm miễn dịch từ trung bình đến nặng do bệnh lý hay do các điều trị ức chế miễn dịch dẫn đến không đáp ứng đầy đủ với vaccine Covid-19; người không thể tiêm bất kỳ loại vaccine Covid-19 nào hiện có do tiền sử xảy ra tác dụng ngoại ý nghiêm trọng với bất kỳ thành phần nào của vaccine.

"Bộ đôi kháng thể đơn dòng là niềm hy vọng với nhóm đối tượng nguy cơ. Và hơn ai hết, các bác sĩ càng mong chờ một giải pháp tối ưu cho người bệnh, nhất là người bị suy thận nặng vào giai đoạn lọc máu, ghép thận... để tránh nguy cơ trở nặng, tử vong, kịp thời tạo thành lá chắn bảo vệ những đối tượng dễ tổn thương trong đại dịch Covid-19", bác sĩ Phương Dung cho hay.

Hân Thái