Trả lời:

Sỏi thận (sạn thận) hình thành khi các khoáng chất dư thừa tích tụ bên trong thận. Nếu không cung cấp đủ nước cho cơ thể, nước tiểu trở nên cô đặc với các khoáng chất làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Sỏi thận có nhiều loại như sỏi canxi, sỏi axit uric, sỏi struvite hay sỏi cystine... với kích thước, hình dạng khác nhau. Có loại sỏi nhỏ như hạt cát nhưng cũng có loại lớn như viên sỏi hay quả trứng gà, thậm chí có nhánh như san hô lấp đầy toàn bộ thận.

Nếu sỏi lớn, khi di chuyển trong thận, bàng quang, niệu quản có thể gây đau dữ dội, đau quặn từng cơn ở hông, lưng hoặc bụng, đau buốt khi đi tiểu, đi vệ sinh nhiều lần, tiểu ra máu, nước tiểu có mùi hôi... Trường hợp sỏi mắc kẹt ở đường tiểu gây ứ đọng nước tiểu toàn phần có thể dẫn đến suy thận cấp tính hoặc nhiễm trùng thận và đường tiểu rất nguy hiểm.

Tùy kích thước sỏi, bác sĩ quyết định cách điều trị. Sỏi dưới 5 mm thường đào thải tự nhiên khỏi cơ thể, không cần dùng thuốc. Khoảng 60% sỏi kích thước 5-10 mm trở lên có thể được đào thải qua đường tiết niệu trong 45 ngày, có thể cần sự hỗ trợ của thuốc nội khoa. Khoảng 20% sỏi có kích thước hơn 10 mm hoặc sỏi san hô được đào thải tự nhiên, thường cần các biện pháp can thiệp như tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích, nội soi tán sỏi ngược dòng. Phẫu thuật lấy sỏi qua da hoặc mổ mở được áp dụng khi sỏi quá lớn hoặc có hình dạng phức tạp mà các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

Sỏi của bạn kích thước nhỏ có thể tự đào thải khỏi cơ thể khi đi tiểu. Bạn nên uống nhiều nước, khoảng 2-3 lít mỗi ngày, như bác sĩ hướng dẫn và thực hiện các biện pháp phòng ngừa sỏi gia tăng hoặc phát triển lớn thêm. Bạn nên hạn chế muối và protein động vật, giảm lượng natri cũng như thịt đỏ trong khẩu phần ăn để hạn chế canxi, axit uric tích tụ trong thận. Tăng cường thực phẩm giàu citrate như cam, chanh, bưởi giúp ngăn ngừa sỏi canxi hình thành.

Kiểm soát cân nặng bởi béo phì có liên quan đến nguy cơ cao hình thành sỏi thận. Không lạm dụng thực phẩm chức năng và thuốc, tránh dùng vitamin C liều cao hoặc các thực phẩm bổ sung canxi mà không có chỉ định của bác sĩ. Khám sức khỏe định kỳ giúp sớm phát hiện và điều trị sỏi thận.

BS.CKI Phạm Cao Tháp
Khoa Tiết niệu
Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM