Trong cuộc trò chuyện chiều nay tại khách sạn Metropole ở Hà Nội Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un đều bày tỏ kỳ vọng rằng hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần hai sẽ thu được kết quả tốt đẹp hơn so với cuộc gặp thứ nhất ở Singapore hồi năm ngoái, đồng thời tuyên bố mối quan hệ giữa hai ông chính là "tiến bộ lớn nhất" trong quan hệ song phương.

Những tuyên bố đầy lạc quan giữa hai lãnh đạo thắp lên kỳ vọng về những thỏa thuận sẽ được hai bên đưa ra trong cuộc gặp thượng đỉnh ngày mai. Dù chương trình nghị sự cho ngày làm việc thứ hai của lãnh đạo Mỹ - Triều chưa được tiết lộ, giới quan sát cho rằng hai lãnh đạo sẽ tập trung thảo luận và thống nhất định nghĩa khái niệm "phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên", bên cạnh khả năng nới lỏng lệnh trừng phạt Triều Tiên hay tuyên bố kết thúc chiến tranh.

Nếu hai bên đạt được thỏa thuận lớn trong cuộc gặp này, Triều Tiên có thể sớm khởi động lộ trình 4 bước để tiến tới phi hạt nhân hóa, theo Yonhap.

Quá trình phi hạt nhân hóa thường bắt đầu với việc đóng băng mọi hoạt động hạt nhân, chấm dứt việc vận hành lò phản ứng và nhà máy xử lý những thanh nhiên liệu đã qua sử dụng. Bình Nhưỡng cần niêm phong các cơ sở hạt nhân và lắp đặt thiết bị giám sát để ngăn bất cứ ai tiếp cận trái phép.

Bước thứ hai sẽ giúp kiểm chứng cam kết phi hạt nhân hóa của Triều Tiên, khi nước này phải công khai toàn bộ các cơ sở hạt nhân, nơi lưu trữ nhiên liệu phóng xạ, vũ khí hạt nhân và trang thiết bị đi kèm. Các quan sát viên quốc tế sau đó sẽ áp dụng quy trình xác thực để bảo đảm Bình Nhưỡng không che giấu chương trình hạt nhân.

Sau khi danh sách các loại vũ khí và cơ sở hạt nhân được kiểm chứng đầy đủ, Triều Tiên có thể bắt đầu quá trình vô hiệu hóa cơ sở hạt nhân, bao gồm tháo dỡ các thành phần then chốt và chuyển chúng ra nước ngoài hoặc phá hủy hoàn toàn ở trong nước. Điều này nhằm bảo đảm các nhà máy hạt nhân của Bình Nhưỡng sẽ ngừng hoạt động trong một thời gian nhất định, trước khi thực hiện bước cuối cùng.

Lộ trình phi hạt nhân hóa sẽ kết thúc với việc phá hủy hoàn toàn các nhà máy hạt nhân, tẩy bớt phóng xạ và chôn lấp vật liệu hạt nhân cùng các thiết bị liên quan. Giai đoạn này có thể được đẩy nhanh nếu không có nguy cơ gây rò rỉ chất phóng xạ ra môi trường xung quanh.

"Triều Tiên có thể chấp nhận tháo dỡ nhà máy hạt nhân Yongbyon sau hội nghị thượng đỉnh tại Hà Nội. Đây là địa điểm có khoảng 400 công trình với trung tâm là một lò phản ứng hạt nhân công suất 5 megawatt, cùng các nhà máy làm giàu urani và địa điểm xử lý các thanh nhiên liệu đã qua sử dụng", bình luận viên Song Sang-ho của Yonhap nhận định.

 

 

Triều Tiên tái khởi động lò phản ứng sản xuất plutonium

Bình Nhưỡng đang sở hữu khoảng 50 kg plutoni cấp độ vũ khí sau khi xử lý các thanh nhiên liệu từ nhà máy Yongbyon, cho phép nước này chế tạo ít nhất 8 đầu đạn hạt nhân.

Giới chuyên gia Hàn Quốc cho rằng việc phá hủy cơ sở Yongbyon sẽ ngăn Triều Tiên chế tạo thêm vật liệu phóng xạ, trở thành bước đi quan trọng hướng tới phi hạt nhân hóa hoàn toàn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nghi ngại cho rằng quá trình tháo dỡ nhà máy này sẽ không chấm dứt được mối đe dọa quân sự của Bình Nhưỡng.

Nằm cách Bình Nhưỡng khoảng 100 km về phía bắc, Yongbyon mang giá trị biểu tượng như "viên ngọc quý" của chương trình hạt nhân Triều Tiên. Được xây dựng vào năm 1979, tổ hợp này sản xuất plutoni và những vật liệu cần thiết khác để Triều Tiên thực hiện vụ thử bom nguyên tử đầu tiên hồi năm 2006.

Chủ tịch Kim Jong-un tháng 9 năm ngoái đưa Yongbyon trở lại bàn thảo luận với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in khi ông bày tỏ thiện chí sẵn sàng chấp nhận "tháo dỡ vĩnh viễn" nhà máy này nhằm đổi lại "những động thái tương ứng" từ phía Mỹ.

Vũ Anh